Kończymy powoli omawianie Modlitwy Eucharystycznej. Teraz chcemy pochylić się nad doksologią.
Nazwa
Nazwa tej części modlitwy eucharystycznej pochodzi od greckiego słowa doxa (δοξα), które znaczy „chwała” i logos, które oznacza „słowo”. Pojęcie to znaczy zatem tyle co „słowa (pełne) chwały”. Doksologia jest taką formą liturgiczną, w której Kościół głosi chwałę Trójjedynego Boga, Jego wielkość, potęgę i wszechmoc.
Historia
Doksologia jako stała figura retoryczna prozy wczesnochrześcijańskiej pojawiła się po raz pierwszy w traktacie św. Bazylego Wielkiego, O Duchu Świętym, z roku 375. Miała ona wówczas funkcję apologetyczną, broniącą ortodoksyjnej (prawowiernej) nauki o Trójcy Świętej przed herezją ariańską
Teologia
Cała Wielka Modlitwa Eucharystyczna jest jednym wielkim uwielbieniem i dziękczynieniem Bogu za Jego wspaniałe dzieła względem człowieka, a zwłaszcza za dzieło odkupienia i zbawienia jakiego Syn Boży Jezus Chrystus dokonała na drzewie krzyża, a które uobecnione jest w każdej Eucharystii.
Budowa
Modlitwa eucharystyczna kończy się słowami: „Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie Tobie Boże Ojcze wszechmogący w jedności Ducha Świętego wszelka cześć i chwała przez wszystkie wieki wieków. Amen”. Ośrodkiem i celem tej modlitwy jest oddanie chwały Bogu Ojcu, bo tylko Jemu wraz z Synem i Duchem Świętym należy się „wszelka cześć i chwała przez wszystkie wieki wieków”. Doksologia ma zatem wymiar trynitarny tzn. odnosi się do wszystkich Trzech Osób Boskich.
Doksologia ta ma jeszcze jedną ważną cechę tj. podkreślenie szczególnej roli Chrystusa w liturgii. Eucharystia – tj. dziękczynienie i doskonałe uwielbienie Boga Ojca – dokonuje się „przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie”. Przez Chrystusa, bo to On nas gromadzi na świętej liturgii; z Chrystusem, bo właśnie w łączności z Nim i tylko z Nim możemy oddać Ojcu należytą cześć; i wreszcie w Chrystusie, bo każda modlitwa chrześcijańska, a zwłaszcza liturgiczna jest zanoszona do Boga w Kościele tzn. w Mistycznym Ciele Chrystusa.
Różne formy
Nie tylko Modlitwa Eucharystyczna, ale wszystkie modlitwy liturgiczne kończą się doksologią. Chrześcijanie już od pierwszych wieków uważali, że każda modlitwa winna kończyć się oddaniem chwały Bogu. Dlatego właśnie każda modlitwa liturgiczna, nawet odmawiane podczas liturgii godzin psalmy, kończą się doksologią.
Psalmy w liturgii godzin kończą się tzw. małą doksologią: „Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu. Jak była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen”. Ta doksologia jest często odmawiana także podczas modlitw prywatnych wiernych np. w trakcie różańca św. Wielką doksologią nazywamy hymn „Chwała na wysokości Bogu” odmawiany na początku Eucharystii w święta i uroczystości liturgiczne.
Na końcu warto wspomnieć, że także Modlitwa Pańska „Ojcze nasz” posiada własną doksologię, która nadaje jej charakteru liturgicznego: „Bo Twoje jest królestwo i potęga, i chwała na wieki”.