Liturgia Wigilii Paschalnej rozpoczyna się po zachodzie słońca zapalaniem świecy paschalnej. Liturgię Światła kończy uroczyście wyśpiewany przez diakona hymn Exultet, który w pierwszej części wzywa całe stworzenie do radości i wielbienia Boga za dar Chrystusowego Zmartwychwstania, a w drugiej części jest modlitwą dziękczynną skierowaną do Boga Ojca.

Od światła liturgia prowadzi nas do słowa. W tę niezwykłą noc czuwania na cześć Pana, w noc zmartwychwstania Chrystusa, Kościół pragnie słuchać słowa Bożego. Noc z soboty na niedzielę jest pierwszym dniem stworzenia, w którym Bóg uczynił światłość. Światłość ta jest zapowiedzią zmartwychwstania Chrystusa, a On sam jest Słońcem nieznającym zachodu. Opis stworzenia (Rdz 1, 1 – 2, 2) otwiera liturgię słowa, która tej nocy składa się z siedmiu czytań starotestamentalnych, jednego z listów apostolskich i Ewangelii – łącznie dziewięć czytań. W drugim czytaniu (Rdz 22, 1–18) usłyszymy opowiadanie o ofierze Abrahama, która jest figurą (zapowiedzią) ofiary Chrystusa. Opowiadanie o przejściu Izraelitów przez Morze Czerwone (Wj 14, 15 – 15, 18) jest zapowiedzią (typem) chrztu św., który przeprowadza wierzących z niewoli grzechowej do Ziemi Obiecanej (symbol Kościoła). Pobożni Żydzi wierzą, że te trzy wydarzenia łączy jedna data. Tego samego bowiem dnia (według tradycji żydowskiej) Bóg rozpoczął swoje dzieło stwórcze, Abraham złożył swego jednorodzonego Syna w ofierze i tego samego dnia Izraelici przeszli przez Morze Czerwone. Żydzi wierzą, że w tym dniu także ukaże się Mesjasz. My już wiemy, że zapowiadany przez proroków Mesjasz tego właśnie dnia powstał z martwych i dokonał naszego odkupienia.

Po trzech czytaniach z Prawa (Tory), następują cztery czytania z Proroków – zgodnie z tym, co powiedział sam Chrystus, że wszystkie pisma starotestamentalne, tj. Prawo Mojżesza i Pisma Proroków spełniają się w Jego osobie. Najpierw czytana jest Księga Izajasza, największego z proroków (45, 4–14 oraz 55, 1–11), w której prorok zapowiada nowie i wieczne przymierze – przymierze, jakie zostało zawarte przez Chrystusa tej właśnie nocy. Prorok Baruch (3, 9–15. 33 – 4, 4) mówi o prawdziwej mądrości, która rodzi się ze słuchania słowa Bożego, a prorok Ezechiel (36, 16–28) o odnowieniu Ludu Bożego przez pokropienie czystą wodą. Po każdym czytaniu i psalmie następuje modlitwa celebransa, ukazująca więź wydarzeń historii zbawienia z osobą Jezusa Chrystusa.

Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu – na znak przejścia ze Starego Przymierza do Nowego – uroczyście, przy akompaniamencie dzwonów, śpiewamy hymn Chwała na wysokości Bogu. Po nim następuje czytanie z Listu do Rzymian (Rz 6, 3–11) mówiące o naszym przez chrzest uczestnictwie w Śmierci i Zmartwychwstaniu Chrystusa. Uroczyście zaintonowane Alleluja rozbrzmiewa w Kościele po raz pierwszy od ponad 40 dni. Po nim następuje ewangeliczne opowiadanie o Zmartwychwstaniu Chrystusa.

Teraz od słowa Bożego liturgia prowadzi nas do źródeł wody chrzcielnej. Litanią do wszystkich Świętych wzywamy wstawiennictwa mieszkańców Nieba. W śpiewanej przez kapłana modlitwie wielbimy Boga za wodę dającą życie i prosimy o uświęcenie mocą Ducha Świętego tej wody, którą przez cały rok będziemy udzielać sakramentu chrztu. Na zakończenie Liturgii Chrzcielnej, odnawiając swój własny chrzest, wyrzekamy się zła i wyznajemy naszą wiarę. Po pokropieniu wodą następuje Liturgia Eucharystyczna. Na zakończenie Liturgii Wigilii Paschalnej lub też przed pierwszą mszą poranną Niedzieli Wielkanocnej odbywa się procesja rezurekcyjna, która jest radosnym orędziem skierowanym do świata, oznajmiającym fakt Chrystusowego powstania z martwych. Liturgię kończy wielkanocne rozesłanie „Idźcie w pokoju Chrystusa, alleluja, alleluja!”.

Te trzy dni: począwszy od wielkoczwartkowego wieczoru aż do II Nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego to nie trzy czy cztery oddzielne święta, lecz jedna nierozerwalna uroczystość. Zewnętrznym wyrazem tej prawdy jest brak liturgicznego rozesłania na zakończenie liturgii wielkoczwartkowej i wielkopiątkowej oraz brak znaku krzyża na rozpoczęcie liturgii wielkopiątkowej i liturgii Wigilii Paschalnej.

W tych dniach, Świętego Triduum Paschalnego, obchodzimy jedno misterium: wywyższenia Jezusa, Jego przejścia z tego świata do Ojca. Jego zbawcza Śmierć i chwalebne Zmartwychwstanie przywracają nam utracone życie i podobieństwo do Boga, dlatego tym uroczyściej winniśmy obchodzić paschę Chrystusa i bardziej jesteśmy świadomi, że jest to również nasza pascha.