ROZDZIAŁ III
SKRÓCONY OBRZĘD
WTAJEMNICZENIA DOROSŁYCH
W NIEBEZPIECZEŃSTWIE
LUB W CHWILI ŚMIERCI
278. Katechumen albo człowiek jeszcze nie będący katechumenem, a znajdujący się w bezpośrednim niebezpieczeństwie śmierci, może zostać ochrzczony według niżej opisanego obrzędu (nry 283-294), jeżeli nie jest jeszcze w stanie konania i może słuchać oraz odpowiadać na pytania.
279. Jeżeli jest to już przyjęty katechumen, powinien złożyć przyrzeczenie, że po odzyskaniu zdrowia dokończy normalną katechezę. Jeżeli nie jest jeszcze katechumenem, wypada, aby dał poważne dowody swego nawrócenia do Chrystusa i wyrzeczenia się kultów pogańskich oraz żeby nie był skrępowany jakimiś przeszkodami natury moralnej (np. poligamia itp.). Ponadto powinien złożyć przyrzeczenie, że po odzyskaniu zdrowia podda się pełnemu cyklowi wtajemniczenia dostosowanemu do jego warunków.
280. Ten obrzęd stosują przede wszystkim katecheci i ludzie świeccy.
Jednakże również kapłan lub diakon może się nim posłużyć w przypadku naglącej konieczności. Zazwyczaj jednak kapłan i diakon posługują się obrzędami określonymi jako uproszczone (nry 240-273) i wprowadzają do nich tylko zmiany konieczne ze względu na miejsce i czas. Gdy chrzci kapłan, który ma przy sobie krzyżmo święte, i jeżeli czas na to pozwala, powinien po chrzcie udzielić bierzmowania, opuszczając w takim przypadku namaszczenie po chrzcie (nr 263).
Podobnie, jeśli to jest możliwe, zarówno kapłan, jak i diakon oraz, stosownie do okoliczności, również katecheta lub człowiek świecki, mający odpowiednie upoważnienie, podaje nowo ochrzczonemu Komunię św. W takim przypadku przynosi się Najświętszy Sakrament przed rozpoczęciem obrzędów i na czas ich sprawowania składa się ze czcią na stole przykrytym białym obrusem.
281. Gdy nagli czas na skutek zbliżania się śmierci lub rozpoczęcia agonii, szafarz opuszcza wszystko i polewa głowę chorego wodą nawet nie poświęconą ale naturalną oraz wypowiada zwyczajną formułę (por. Wtajemniczenie chrześcijańskie. Wprowadzenie ogólne, m 23).
282. Jeżeli ci, którzy zostali ochrzczeni w niebezpieczeństwie śmierci, powrócą do zdrowia, powinni poddać się właściwej katechezie, być w odpowiedniej chwili przyjęci do Kościoła i otrzymać pozostałe sakramenty wtajemniczenia. W takim przypadku zachowuje się, z koniecznymi przystosowaniami, zasady podane w nrach 295-305.
POCZĄTEK OBRZĘDU
283. Katecheta lub człowiek świecki krótko i serdecznie pozdrawia rodzinę i natychmiast rozpoczyna rozmowę z chorym dotyczącą jego prośby o chrzest lub, gdy nie jest katechumenem, motywów nawrócenia. Skoro uzna, że można udzielić chrztu, w zależności od potrzeby krótko poucza chorego.
284. Następnie zaprasza do chorego jego rodzinę, chrzestnych, krewnych i przyjaciół, spośród których wybiera jednego lub dwu świadków. Przygotowuje się wodę, która nie musi być poświęcona
DIALOG
285. Szafarz powraca do chorego i ponownie pyta go tymi lub podobnymi słowami:
Drogi bracie, poprosiłeś o chrzest, bo chcesz jak chrześcijanie otrzymać życie wieczne. Życie wieczne zaś polega na tym, abyś poznał prawdziwego Boga i Tego, którego On posłał, Jezusa Chrystusa. Taka jest wiara chrześcijan. Czy wiesz o tym?
Chory: Wiem o tym.
Szafarz: Trzeba jeszcze, abyś wierząc w Jezusa Chrystusa, pragnął zachowywać Jego przykazania, tak jak to czynią chrześcijanie. Czy wiesz o tym również?
Chory: Wiem o tym.
Szafarz: Czy zatem chcesz żyć po chrześcijańsku?
Chory: Chcę.
Szafarz: Obiecaj więc, że skoro odzyskasz siły, lepiej poznasz Chrystusa i poddasz się pełnemu wtajemniczeniu chrześcijańskiemu.
Chory: Obiecuję.
286. Szafarz zwraca się do chrzestnych oraz świadków i pyta ich tymi lub podobnymi słowami:
Czy ty, jako chrzestny (chrzestna), usłyszawszy jego (jej), (lub: N.) przyrzeczenie, obiecujesz mu (jej) przypomnieć je i pomagać mu (jej) w tym, aby poznał(a) naukę Chrystusa, włączył(a) się do wspólnoty i stał(a) się dobrym chrześcijaninem (dobrą chrześcijanką)?
Chrzestny: Obiecuję.
Szafarz: Czy wy, którzy jesteście świadkami, poręczacie tę jego (jej) obietnicę?
Świadkowie: Poręczamy.
287. Szafarz ponownie zwraca się do chorego i mówi:
A zatem, zgodnie z poleceniem Jezusa Chrystusa, zostaniesz ochrzczony na życie wieczne.
Stosownie do czasu i okoliczności czyta kilka słów z Ewangelii i, jeśli to możliwe, krótko je objaśnia, np.:
Mt 22,35-40: Największe i pierwsze przykazanie.
Mt 28,18-20: Nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu.
Mk 1,9-11: Jezus przyjął od Jana chrzest w Jordanie.
J 3,1-6: Jeśli się ktoś nie narodzi powtórnie, nie może ujrzeć królestwa Bożego.
J 6,44-47: Kto wierzy, ma życie wieczne.
WEZWANIA MODLITEWNE
288. Szafarz prosi obecnych, aby się modlili razem z nim:
Błagajmy miłosierdzie Boże za tego chorego, który prosi o chrzest, za jego chrzestnych, za całą rodzinę i przyjaciół.
Szafarz (albo ktoś z obecnych) odmawia niektóre spośród niżej podanych wezwań:
Prosimy Cię, abyś powiększył jego wiarę w Chrystusa, Twojego Syna, a naszego Zbawiciela.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś zaspokoił jego pragnienie otrzymania życia wiecznego i wejścia do królestwa niebieskiego.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś spełnił jego nadzieję, że pozna Ciebie, Stwórcę świata i Ojca ludzi.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś przez chrzest uwolnił go od grzechów i uświęcił.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś dał mu zbawienie, które Chrystus wysłużył przez swoją Mękę i Zmartwychwstanie.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś w swej miłości udzielił mu łaski przybrania za Twoje dziecko.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś przywrócił mu zdrowie i udzielił czasu na głębsze poznanie i naśladowanie Chrystusa.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś wszystkich uczniów Chrystusa, złączonych przez chrzest w jedno ciało, zachował w jednej wierze i miłości.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Powyższe wezwania można odpowiednio przystosować do okoliczności.
289. Szafarz kończy następującą modlitwą:
Panie, wysłuchaj naszą modlitwę,
wejrzyj na wiarę i pragnienie
Twego umiłowanego sługi N.,
spraw, aby przez tę wodę,
którą wybrałeś dla nadprzyrodzonych narodzin ludzi,
upodobnił się do Chrystusa
w Jego Męce i Zmartwychwstaniu,
otrzymał odpuszczenie wszystkich swoich grzechów,
został Twoim przybranym dzieckiem
i członkiem Twojego świętego ludu.
(Dozwól również, aby po odzyskaniu zdrowia
mógł Ci w Kościele składać dziękczynienie
i zachowując wiernie przykazania Chrystusa,
stał się Jego doskonałym uczniem).
Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
WYRZECZENIE SIĘ ZŁA I WYZNANIE WIARY
290. Szafarz zwraca się do chorego, aby wyrzekł się dawnych błędów i złożył wyznanie wiary:
Czy wyrzekasz się szatana, wszystkich jego spraw i pokus?
Chory: Wyrzekam się.
Gdy przemawiają za tym okoliczności, szafarz może posłużyć się obszarniejszą formułą (por. nr 217) i odpowiednią akomodacją, zgodnie z przepisem podanym w nrze 80.
Potem mówi dalej:
Czy wierzysz w Boga, Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi?
Chory: Wierzę.
Szafarz: Czy wierzysz w Jezusa Chrystusa, Jego Syna jedynego, a naszego Pana, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który powstał z martwych i zasiada po prawicy Ojca?
Chory: Wierzę.
Szafarz: Czy wierzysz w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, obcowanie Świętych, odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?
Chory: Wierzę.
OBRZĘD CHRZTU
291. Następnie szafarz wymawiając imię, które chory pragnie przyjąć, udziela mu chrztu mówiąc:
N., JA CIEBIE CHRZCZĘ W IMIĘ OJCA
polewa wodą po raz pierwszy
I SYNA,
polewa po raz drugi
I DUCHA ŚWIĘTEGO.
polewa po raz trzeci.
Jeśli szafarzem chrztu jest diakon, może po polaniu wodą, zgodnie z podanym sposobem i formułą (nr 263), udzielić namaszczenia po chrzcie.
_____________________________________________________________
292. Jeżeli nie można udzielić ani bierzmowania, ani Komunii św., szafarz zaraz po chrzcie mówi dalej:
N., Bóg Ojciec uwolnił cię od twoich grzechów, odrodził i uczynił cię swoim synem (swoją córką) w Chrystusie. Jeżeli Bóg pozwoli, przez bierzmowanie otrzymasz wkrótce pełnię Ducha Świętego i przystąpisz do ołtarza Pańskiego, aby uczestniczyć w uczcie ofiarnej. Teraz zaś, jako przybrane dziecko Boże, módl się razem z nami tak, jak nauczył nas Jezus Chrystus.
Nowo ochrzczony, wszyscy obecni i szafarz odmawiają wspólnie Modlitwę Pańską (por. niżej, nr 294).
______________________________________________________________
OBRZĘD BIERZMOWANIA
293. Jeżeli chrztu udzielał kapłan, może w tej chwili udzielić bierzmowania (por. wyżej, nr 280), ale poprzedza je takim lub podobnym pouczeniem:
N., odrodziłeś się w Chrystusie, stałeś się członkiem Ciała Chrystusa i Jego kapłańskiego ludu. Masz teraz przyjąć Ducha Świętego, który został na nas wylany. Pan zesłał Go na Apostołów w dniu Pięćdziesiątnicy, Apostołowie zaś oraz ich następcy przekazali Go ochrzczonym.
Następnie, zależnie od okoliczności, wzywa obecnych do krótkiej modlitwy w ciszy. Po modlitwie kapłan kładzie ręce na bierzmowanym i mówi:
Boże wszechmogący,
Ojcze naszego Pana, Jezusa Chrystusa,
który odrodziłeś tego sługę swojego
przez wodę i Ducha Świętego
i uwolniłeś go od grzechu,
ześlij na niego Ducha Świętego Pocieszyciela,
daj mu ducha mądrości i rozumu,
ducha rady i męstwa,
ducha umiejętności i pobożności,
napełnij go duchem Twojej bojaźni.
Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
Teraz kapłan zanurza w krzyżmie koniec dużego palca prawej ręki, kreśli nim na czole bierzmowanego znak krzyża i mówi:
N., PRZYJMIJ ZNAMIĘ DARU DUCHA ŚWIĘTEGO.
Bierzmowany: Amen.
Kapłan dodaje: Pokój z tobą.
Bierzmowany: I z duchem twoim.
W sytuacji naglącej wystarczy namaszczenie krzyżmem ze słowami: „Przyjmij znamię Daru Ducha Świętego”. Jeżeli czas pozwala, namaszczenie należy poprzedzić nałożeniem rąk i modlitwą: „Boże wszechmogący”.
Po bierzmowaniu nowo ochrzczonemu można udzielić Komunii św. przy zachowaniu niżej opisanego obrzędu (nr 294). Jeżeli nie udziela się Komunii św., na zakończenie liturgii odmawia się Modlitwę Pańską.
KOMUNIA ŚWIĘTA
294. Jeżeli podaje się Komunię św. zaraz po bierzmowaniu albo po chrzcie, gdy nie można udzielić bierzmowania, szafarz może wypowiedzieć następujące lub podobne pouczenie, ale opuszcza słowa umieszczone w nawiasie, gdy odbyło się bierzmowanie.
N., Bóg Ojciec uwolnił cię od twoich grzechów, odrodził i uczynił cię swoim synem (swoją córką) w Chrystusie. (Jeżeli Bóg pozwoli, przez bierzmowanie otrzymasz wkrótce pełnię Ducha Świętego). Teraz zaś, przed przyjęciem Ciała Chrystusa, jako przybrane dziecko Boże módl się razem z nami tak, jak nauczył nas Jezus Chrystus.
Nowo ochrzczony, wszyscy obecni i szafarz odmawiają wspólnie:
Ojcze nasz, któryś jest w niebie:
święć się imię Twoje,
przyjdź królestwo Twoje,
bądź wola Twoja
jako w niebie, tak i na ziemi.
Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.
I odpuść nam nasze winy,
jako i my odpuszczamy naszym winowajcom.
I nie wódź nas na pokuszenie,
ale nas zbaw ode złego.
Szafarz bierze Hostię, unosi ją nieco, zwraca się do nowo ochrzczonego i mówi:
Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata. Błogosławieni, którzy zostali wezwani na Jego ucztę.
Nowo ochrzczony i obecni mówią wspólnie:
Panie, nie jestem godzien, abyś przyszedł do mnie, ale powiedz tylko słowo, a będzie uzdrowiona dusza moja.
Szafarz podaje Komunię św. mówiąc:
Ciało Chrystusa.
Nowo ochrzczony odpowiada:
Amen.
I przyjmuje Komunię.
Ci z obecnych, którzy pragną przystąpić do Komunii św., przyjmują ją również.
Po Komunii szafarz odmawia modlitwę:
Panie, Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże, z ufnością Cię prosimy, aby Najświętsze Ciało Twojego Syna, Jezusa Chrystusa, które przyjął nasz brat (przyjęła nasza siostra), było trwałą pomocą dla jego (jej) duszy i ciała. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
Jeżeli chory, który przyjął wszystkie albo tylko niektóre sakramenty wtajemniczenia, odzyska siły, powinien uczestniczyć w zwykłej katechezie oraz przyjąć te sakramenty i wziąć udział w tych obrzędach, w których poprzednio nie mógł uczestniczyć (por. nry 279,295-305).
