ROZDZIAŁ I
OBRZĘDY KATECHUMENATU
PODZIELONE NA STOPNIE
STOPIEŃ PIERWSZY:
OBRZĘDY PRZYJĘCIA DO KATECHUMENATU
68. Obrzęd zaliczenia do grona katechumenów ludzi, którzy pragną zostać chrześcijanami, sprawuje się wówczas, gdy kandydaci po otrzymaniu pierwszych wiadomości o Bogu żywym posiadają zaczątek wiary w Chrystusa Zbawiciela. Dlatego zakłada się u nich już pierwszą „ewangelizację”, początki nawrócenia, wiary i zrozumienia Kościoła, wstępny kontakt z kapłanem lub niektórymi członkami wspólnoty oraz przygotowanie do tego obrzędu liturgicznego.
69. Zanim kandydaci zostaną włączeni do grona katechumenów – co zgodnie z lokalnymi warunkami powinno odbywać się w określonych dniach w ciągu roku – należy, w zależności od poszczególnych przypadków, zachować jakiś odpowiednio długi odstęp czasu, ażeby można było zbadać i, jeżeli trzeba, oczyścić motywy nawrócenia.
70. Jest rzeczą wskazaną, żeby albo cała wspólnota chrześcijańska, albo jakaś jej część składająca się z przyjaciół, krewnych, katechetów i kapłanów, wzięła czynny udział w obrzędzie.
71. Ponadto powinni być obecni „poręczający”, którzy przyprowadzają kandydatów i przedstawiają ich Kościołowi.
72. Obrzęd obejmuje przyjęcie kandydatów, Liturgię słowa i odesłanie katechumenów. Potem można dalej sprawować Eucharystię.
WPROWADZENIE KANDYDATÓW
73. Kandydaci razem z osobami poręczającymi i wspólnotą wiernych gromadzą się przed wejściem do kościoła albo w przedsionku, albo w przygotowanym do tego miejscu w kościele, albo wreszcie, zależnie od okoliczności, w jakimś innym odpowiednim miejscu poza kościołem. Kapłan albo diakon, ubrany w albę lub komżę, stułę i kapę białego koloru, podchodzi do tego miejsca. W tym czasie wierni śpiewają psalm lub odpowiedni hymn.
POZDROWIENIE
74. Kapłan serdecznie pozdrawia kandydatów. Następnie przemawiając do nich, do tych, którzy za nich poręczają, oraz do wszystkich obecnych, wyraża radość i wdzięczność Kościoła wobec Boga. Wiernym poręczającym i przyjaciołom przypomina doświadczenie wiary i zmysł religijny, z jakim kandydaci podjęli własną drogę duchową i doszli aż do tego momentu. Następnie prosi, aby podeszli poręczający i kandydaci. Gdy się zbliżają i zajmują miejsca przed kapłanem, wykonuje się odpowiedni śpiew, np. Ps 63[62],1-9.
DIALOG Z KANDYDATAMI
75. Po zakończeniu śpiewu kapłan, jeśli zachodzi potrzeba, pyta poszczególnych kandydatów o imię cywilne lub nazwisko, chyba że ze względu na małą liczbę kandydatów ich imiona są mu już znane. Odbywa się to w ten lub w podobny sposób:
Celebrans: Proszę, aby kandydaci przedstawili się naszej wspólnocie.
Następnie celebrans pyta poszczególnych kandydatów:
Jak się nazywasz?
Kandydat: N.
Odpowiadać powinni zawsze poszczególni kandydaci, chociażby ze względu na ich liczbę celebrans tylko raz zadał pytanie. Jeżeli to bardziej odpowiada, celebrans imiennie wzywa poszczególnych kandydatów. Wywołani zaś odpowiadają:
Jestem.
Przy dużej liczbie kandydatów pozostałe pytania skierować można do wszystkich jednocześnie.
Celebrans: O co prosisz Kościół Boży?
Kandydat: O wiarę.
Celebrans: Co daje ci wiara?
Kandydat: Życie wieczne.
Celebrans może też innymi słowami zapytać kandydata o intencję i pozwolić mu na swobodną odpowiedź. Np. na pierwsze pytanie: O co prosisz? lub podobne, kandydat może odpowiedzieć: O łaskę Chrystusa; O przyjęcie do Kościoła; O życie wieczne. Może też dać inną odpowiedź, do której celebrans dostosuje następne pytania.
PIERWSZE WYRAŻENIE GOTOWOŚCI
76. Celebrans, nawiązując do otrzymanych odpowiedzi, przemawia do kandydatów tymi lub podobnymi słowami:
Bóg oświeca każdego człowieka przychodzącego na świat i przez dzieło stworzenia prowadzi go do poznania spraw niewidzialnych, aby nauczył się wielbić swojego Stwórcę. Wy poszliście za Jego światłem i dlatego obecnie otwiera się przed wami droga Ewangelii, abyście zakładając fundamenty nowego życia, uznali żywego Boga, który rzeczywiście przemawia do ludzi. Postępując w światłości Chrystusa, zaufajcie Jego mądrości, a oddając mu codziennie swoje życie, całym sercem w Niego wierzcie. Taka jest droga wiary, którą Chrystus prowadzi was w miłości, abyście osiągnęli życie wieczne.
Pytam każdego z was: Czy jesteś gotowy wejść dzisiaj za przewodem Chrystusa na tę drogę?
Kandydaci: Jestem gotowy.
Formuły do wyboru, dostosowane do innych okoliczności, nr 370.
77. Następnie zwraca się do poręczających i do wszystkich wiernych, zadając im takie lub podobne pytania:
A wy, którzy jako poręczający przedstawiacie nam obecnie tych kandydatów, i wy, wszyscy obecni tu bracia i siostry, czy jesteście gotowi pomagać im w znalezieniu i naśladowaniu Chrystusa?
Wszyscy: Jesteśmy gotowi.
________________________________________________________________
EGZORCYZM I WYRZECZENIE SIĘ KULTÓW POGAŃSKICH
78. W miejscach, gdzie jeszcze żywe są kulty pogańskie, których wyznawcy oddają cześć mocom duchowym, przywołują cienie zmarłych, szukają ich pomocy przez użycie sztuk magicznych, całkowite lub częściowe wprowadzenie egzorcyzmu i pierwszego wyrzeczenia, podanych poniżej, zależy od uznania Konferencji Episkopatu. W takim przypadku opuszcza się nr 76.
79. Po krótkim stosownym napomnieniu celebrans delikatnie tchnie w twarz każdego kandydata i mówi:
Panie, odpędź złe duchy tchnieniem ust swoich, nakaż im odejść, bo przybliżyło się Twoje królestwo.
Tchnienie, nawet delikatne, opuszcza się tam, gdzie uchodzi ono za coś niewłaściwego. Wtedy podczas wypowiadania powyższej formuły celebrans unosi prawą rękę nad kandydatami albo posługuje się innym gestem odpowiadającym miejscowym zwyczajom, albo nawet pomija gest całkowicie.
Jeśli jest więcej kandydatów, celebrans opuszcza tchnienie i formułę wypowiada tylko raz dla wszystkich.
80. Jeżeli Konferencja Episkopatu uzna za stosowne, aby kandydaci już teraz otwarcie wyrzekli się kultów religii niechrześcijańskich, duchów albo sztuk magicznych, może nakazać dostosowane do lokalnych warunków formuły pytań i odpowiedzi (ale nie powinno w nich być akcentów wrogich wobec wyznawców kultów niechrześcijańskich) ujęte w tych lub podobnych słowach:
Drodzy kandydaci, wezwani i umocnieni przez Boga decydujecie się na to, by czcić i wielbić tylko jedynego Boga i Jego Syna, Jezusa Chrystusa. Od tej chwili chcecie służyć samemu Bogu i Jego Chrystusowi. Trzeba więc, abyście teraz publicznie wyrzekli się tych mocy, które nie są Bogiem, i kultów, które nie prowadzą do czci Boga. Nigdy nie porzućcie Boga i Jego Chrystusa, aby służyć innym mocom.
Kandydaci: Nie porzucimy.
Celebrans: Nie czcijcie nigdy więcej N. i N.
Kandydaci: Nie będziemy czcili.
Podobne słowa wypowiada w odniesieniu do każdego kultu, którego się wyrzekają.
Inna formuła do wyboru, nr 371.
81. Celebrans zwraca się następnie do poręczających i do wszystkich wiernych, zadając im takie lub podobne pytania:
Wy, którzy jako poręczający przedstawiacie nam tych kandydatów, oraz wszyscy obecni tu bracia i siostry, którzy słyszeliście ich słowa, czy jesteście gotowi świadczyć, że ci kandydaci wybrali Chrystusa Pana i chcą tylko Jemu służyć?
Wszyscy: Jesteśmy gotowi.
Celebrans: Czy jesteście gotowi pomagać im w znalezieniu i naśladowaniu Chrystusa?
Wszyscy: Jesteśmy gotowi.
__________________________________________________
82. Celebrans mówi z rękami złożonymi:
Najłaskawszy Ojcze, dziękujemy Ci za tych kandydatów, którzy Ciebie znaleźli. Ty w rozmaity sposób uprzedzałeś ich swoją łaską. Dzisiaj wobec nas odpowiedzieli na Twoje wezwanie. Dlatego chwalimy i błogosławimy Ciebie, Panie.
Wszyscy: Chwalimy i błogosławimy Ciebie, Panie.
NAZNACZENIE KRZYŻEM CZOŁA I NARZĄDÓW ZMYSŁÓW
83. Wówczas celebrans zaprasza kandydatów (jeżeli nie są liczni) i poręczających, zwracając się do nich tymi lub podobnymi słowami:
Drodzy kandydaci, podejdźcie razem z tymi, którzy za was poręczają, aby przyjąć znak przynależności do waszego nowego stanu.
Poszczególni kandydaci razem z poręczającymi podchodzą kolejno do celebransa. On dużym palcem kreśli krzyż na czole (albo przed czołem, jeżeli Konferencja Episkopatu ze względu na miejscowe zwyczaje uzna dotknięcie za niewskazane) każdego katechumena mówiąc:
N., przyjmij krzyż na czole. Sam Chrystus umacnia cię znakiem swojego zwycięstwa. Ucz się Go poznawać i naśladować.
Gdy celebrans naznaczył katechumenów znakiem krzyża, katecheci albo poręczający, zależnie od okoliczności, czynią to samo, jeżeli później nie mają kreślić znaków krzyża, jak w nrze 85.
84. Jeżeli zaś liczba kandydatów jest dość duża, celebrans przemawia do nich tymi lub podobnymi słowami:
Drodzy kandydaci, razem z nami uznaliście, że w Chrystusie jest nasze życie i nasza nadzieja, teraz zaś wspólnie z katechetami i poręczającymi naznaczę was znakiem krzyża Chrystusowego, abyście zostali katechumenami, a cała wspólnota przyjmie was z miłością i udzieli wam po-mocy.
Celebrans czyni znak krzyża nad wszystkimi, a katecheci lub poręczający wykonują go nad poszczególnymi kandydatami.
Celebrans mówi przy tym:
Przyjmijcie krzyż na czole. Sam Chrystus umacnia was znakiem swojego zwycięstwa. Uczcie się Go poznawać i naśladować.
85. Następnie czyni się znak krzyża na narządach zmysłów. W zależności od uznania celebransa można ten gest częściowo lub nawet całkowicie pominąć.
Znak krzyża czynią katecheci albo poręczający. Jeżeli wymagają tego aktualne okoliczności, może to robić kilku kapłanów lub diakonów. Formułę wypowiada jednak zawsze celebrans.
Czyniąc znak krzyża na uszach mówi:
Przyjmijcie znak krzyża na uszach, abyście usłyszeli głos Pana.
Czyniąc znak krzyża na oczach:
Przyjmijcie znak krzyża na oczach, abyście ujrzeli jasność Bożą.
Czyniąc znak krzyża na ustach:
Przyjmijcie znak krzyża na ustach, abyście odpowiedzieli na słowo Boże.
Czyniąc znak krzyża na piersiach:
Przyjmijcie znak krzyża na piersiach, aby Chrystus przez wiarę mieszkał w waszych sercach.
Czyniąc znak krzyża na barkach:
Przyjmijcie znak krzyża na barkach, abyście udźwignęli słodkie brzemię Chrystusa.
Następnie celebrans sam, nikogo nie dotykając, czyni znak krzyża nad wszystkimi i mówi:
Kreślę znak krzyża nad wami wszystkimi w imię Ojca i Syna, + i Ducha Świętego, abyście żyli na wieki wieków.
Kandydaci: Amen.
Gdy katechumenów jest niewielu, obrzędu naznaczania krzyżem każdego z nich może dokonać sam celebrans, który wówczas wypowiada formułę w liczbie pojedynczej.
86. Ilekroć czyni się znak krzyża (my 83,84,85), można zakończyć czynność aklamacją na chwałę Chrystusa, np. Chwała Tobie, Panie.
Przy końcu można wręczyć katechumenom krzyż. Celebrans wypowiada następujące słowa:
Przyjmijcie krzyż, znak miłości Chrystusa i Jego zwycięstwa nad grzechem, śmiercią i szatanem.
Niechaj ukrzyżowany i zmartwychwstały Pan będzie waszą chlubą, drogą, prawdą i życiem.
Kandydaci: Amen.
Po tych słowach celebrans podaje każdemu z kandydatów krzyż do ucałowania i wręcza go.
87. Następnie celebrans mówi:
A.
Módlmy się.
Prosimy Cię, Boże, wysłuchaj łaskawie nasze prośby i ochraniaj mocą krzyża tych katechumenów N. i N., których naznaczyliśmy krzyżem Chrystusa. Niech strzegą zaczątków wiary i wypełniają Twoje przykazania, aby przez chrzest mogli osiągnąć godność dzieci Bożych. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
B. Albo:
Módlmy się.
Wszechmogący Boże, Ty przez krzyż i zmartwychwstanie Twego Syna udzieliłeś życia swojemu ludowi; spraw, aby Twoi słudzy, których naznaczyliśmy krzyżem, naśladując Chrystusa, doświadczyli w życiu zbawczej mocy krzyża i dawali jej świadectwo swoim postępowaniem. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
________________________________________________________________
NADANIE NOWEGO IMIENIA
88. Tam, gdzie zakorzenione są religie niechrześcijańskie, które wtajemniczonym nadają od początku nowe imię, Konferencja Episkopatu może zadecydować, aby już teraz nadano imiona przyjętym katechumenom. Mogą to być imiona chrześcijańskie lub używane w obrębie kultur lokalnych, jeżeli można im nadać znaczenie chrześcijańskie. W takim przypadku opuszcza się w odpowiednim czasie nry 203-205.
Celebrans: N., odtąd będziesz nosił również imię N.
Katechumen: Amen.
Albo inne odpowiednie słowo.
Niekiedy wystarczy wyjaśnienie chrześcijańskiego znaczenia imienia, które nadali rodzice.
OBRZĘDY DODATKOWE
89. Jeżeli istnieją jakieś zwyczaje, które nadają się do wykorzystania podczas przyjmowania do wspólnoty, np. podanie soli albo inny akt symboliczny, podanie krzyża lub poświęconego medalika, można je wprowadzić za zgodą Konferencji Episkopatu. Włącza się je wówczas do obrzędów sprawowanych przed wprowadzeniem do kościoła lub po nim.
_______________________________________________________________
WPROWADZENIE DO KOŚCIOŁA
90. Po zakończeniu poprzednich obrzędów celebrans zaprasza katechu-menów, aby razem z poręczającymi weszli do kościoła albo innego odpowiedniego miejsca. Wypowiada przy tym te lub podobne słowa:
N. i N., wejdźcie do kościoła, aby razem z nami uczestniczyć w uczcie słowa Bożego.
Celebrans gestem zaprasza katechumenów, by razem z poręczającymi weszli do kościoła lub innego odpowiedniego miejsca.
W tym czasie śpiewa się antyfonę: Pójdźcie, synowie, słuchajcie mnie, nauczę was bojaźni Pańskiej oraz Psalm 34[33],2.3.6.9.10.11.16 albo inną odpowiednią pieśń.
LITURGIA SŁOWA BOŻEGO
91. Gdy katechumeni zajmą przygotowane dla nich miejsca, celebrans krótko do nich przemawia, ukazując im godność głoszonego i słuchanego w kościele słowa Bożego.
Następnie procesjonalnie wnosi się księgę Pisma św. i uroczyście składa na ambonie. Zależnie od okoliczności można ją okadzić.
Następuje Liturgia słowa Bożego.
CZYTANIA I HOMILIA
92. Z Lekcjonarza wybiera się jedno albo dwa czytania, których treść odnosi się do nowych katechumenów. Można wybrać również inne stosowne teksty oraz psalmy responsoryjne zaproponowane w nrze 372.
Następuje homilia.
WRĘCZENIE EWANGELII
93. Jeżeli celebrans uzna to za stosowne, z powagą i szacunkiem wręcza katechumenom księgę Ewangelii, wypowiadając odpowiednią formułę, np.:
Przyjmij Ewangelię Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, abyś Go lepiej poznał i wierniej naśladował.
Można rozdawać również krzyże, jeżeli nie uczyniono tego już poprzednio przy obrzędzie naznaczania znakiem krzyża.
Katechumen stosownymi słowami odpowiada na dar i słowo celebransa.
MODLITWA POWSZECHNA ZA KATECHUMENÓW
94. Całe zgromadzenie wiernych razem z poręczającymi zanosi za katechumenów modlitwę następującą albo do niej podobną.
Celebrans:
Radujmy się, że nasi bracia katechumeni przebyli już długą drogę i doznali Bożej dobroci, która ich doprowadziła do dzisiejszego dnia. Módlmy się za nich, aby zdołali szczęśliwie przebiec pozostałą część dalekiej drogi aż do pełnego uczestnictwa w naszym życiu.
Lektor:
Wołajmy do Boga: Wysłuchaj nas, Panie.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Lektor:
Błagajmy Ojca niebieskiego, aby z każdym dniem coraz pełniej objawiał katechumenom Chrystusa, swojego Syna.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Lektor:
Błagajmy Boga, aby katechumeni wielkodusznie i ochoczym sercem poddawali się zrządzeniom woli Bożej.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Lektor:
Błagajmy Boga, aby na swojej drodze doznawali ciągle naszej szczerej i nieustannej pomocy.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Lektor:
Błagajmy Boga, aby w naszej wspólnocie znaleźli jedność serc i gorącą miłość.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Lektor:
Błagajmy Boga, aby wszyscy byli bardziej wrażliwi na ludzkie potrzeby.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Lektor:
Błagajmy Boga, aby katechumeni dobrze się przygotowali do sakramentów chrztu i bierzmowania.
Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.
Jeżeli po odesłaniu katechumenów w czasie sprawowania Eucharystii opuszcza się modlitwę powszechną (por. nr 97), w powyższej modlitwie dodaje się zwykłe wezwania w potrzebach Kościoła i całego świata.
MODLITWA KOŃCOWA
95. Po odmówieniu powyższych wezwań celebrans wyciąga ręce nad katechumenami i odmawia następującą modlitwę:
A.
Módlmy się.
Boże, Stwórco świata, pokornie Cię prosimy, abyś łaskawie wejrzał na katechumenów N. i N. Niech zawsze będą pełni zapału, niech się radują nadzieją i wiernie Tobie służą. Doprowadź ich do sakramentu odrodzenia, aby wiodąc gorliwe życie razem z Twoimi wiernymi, dostąpili obiecanej przez Ciebie wiecznej nagrody. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
B. Albo:
Módlmy się.
Wszechmogący, wieczny Boże, Ojcze całego świata, Ty stworzyłeś człowieka na swój obraz. Przyjmij z miłością katechumenów, którzy przychodzą do Ciebie, i spraw, aby usłyszawszy wśród nas słowo Chrystusa, odnowieni Jego mocą, dzięki Twojej łasce w pełni się upodobnili do Niego. Który żyje i króluje na wieki wieków.
Wszyscy: Amen.
ODESŁANIE KATECHUMENÓW
96. Celebrans krótko przypomina katechumenom radość, z jaką zostali przyjęci, i zachęca, aby odtąd starali się żyć zgodnie z usłyszanym słowem. Następnie odsyła ich tymi lub podobnymi słowami:
Katechumeni, idźcie w pokoju, a Pan niech pozostanie z wami.
Katechumeni: Bogu niech będą dzięki.
Katechumeni wychodzą z kościoła, nie rozchodzą się jednak od razu. Pozostają z nimi niektórzy wierni, aby mogli podzielić się z nimi swą braterską radością i duchowymi przeżyciami.
Jeżeli z poważnych przyczyn nie wychodzą (por. Wprowadzenie, nr 19,3) i muszą pozostać razem z wiernymi, to należy przestrzegać zasady, aby w sprawowanej teraz Eucharystii nie uczestniczyli na sposób ochrzczonych.
Gdy nie sprawuje się Eucharystii, śpiewa się jakąś stosowną pieśń, po czym wspólnie odchodzą wierni i katechumeni.
SPRAWOWANIE EUCHARYSTII
97. Jeżeli sprawuje się Eucharystię, po wyjściu katechumenów natychmiast rozpoczyna się modlitwę powszechną w potrzebach Kościoła i całego świata. Następnie, jeżeli trzeba, odmawia się „Wierzę” i przygotowuje dary ofiarne. Ze względów duszpasterskich można jednak opuścić modlitwę powszechną i „Wierzę”.