Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
RYT BIZANTYJSKO-SŁOWIEŃSKI (wersja synodalna)
PRZYGOTOWANIE DO LITURGII
I. Przygotowanie ministrów
MODLITWY PRZED ŚWIĘTYMI WROTAMI
KD. Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu (3x).
D. Błogosław, ojcze.
K. Błogosławiony Bóg nasz + w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
D. Amen.
K. Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie.
D. Królu niebieski, Wspomożycielu, Duchu prawdy, Który wszędzie jesteś i wszystko wypełniasz, Skarbnico wszelkiego dobra i Dawco życia, przyjdź i zamieszkaj w nas i obmyj nas ze wszystkich nieczystości i zbaw, o Dobry, dusze nasze.
Święty Boże, święty Mocny, święty Nieśmiertelny, zmiłuj się nad (3x).
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, i teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Przenajświętsza Trójco, zmiłuj się nad nami. Panie, oczyść nas z grzechów; Władco, przebacz nieprawości nasze. Święty, spójrz na nas i ulecz słabości nasze dla imienia Twego.
Panie, zmiłuj się (3x).
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, i teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Ojcze nasz, Któryś jest w niebie, święć się imię Twoje; przyjdź Królestwo Twoje; bądź wola Twoja jako w niebie tak i na ziemi. Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj; i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom; i nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego.
K. Albowiem Twoje jest Królestwo i moc i chwała Ojca i Syna i Świętego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków.
D. Amen.
Zmiłuj się nad nami, Panie, zmiłuj się nad nami; nie mając bowiem żadnego usprawiedliwienia, my grzeszni przynosimy Ci jako Władcy tę oto modlitwę: zmiłuj się nad nami.
K. Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi:
D. Zmiłuj się nad nami, Panie, bo w Tobie złożyliśmy nadzieję; nie gniewaj się bardzo na nas, ani nie pamiętaj naszych nieprawości, lecz wejrzyj i teraz łaskawie jako Miłosierny i wybaw nas od naszych nieprzyjaciół, bo Ty jesteś naszym Bogiem, a my Twoim ludem, wszyscy jesteśmy dziełem Twoich rąk i wzywamy Twego imienia.
K. I teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Otwórz nam, błogosławiona Bogurodzico, bramę miłosierdzia, abyśmy, ufając Tobie, nie zginęli, lecz przez Ciebie zostali wybawieni z niedoli, bo Ty jesteś zbawieniem ludu chrześcijańskiego.
Kapłan i Diakon podchodzą do ikony Chrystusa i całują ją, mówiąc:
KD. Kłaniamy się przeczystemu Twojemu obrazowi, o Dobry Chryste Boże, prosząc o darowanie naszych win. Ty bowiem dobrowolnie raczyłeś wejść cieleśnie na krzyż, aby wybawić Swoje stworzenia z niewoli wroga. Dlatego z dziękczynieniem wołamy do Ciebie: Zbawicielu nasz, przyszedłszy na świat, napełniłeś wszystko radością.
Całują także ikonę Bogurodzicy, odmawiając Troparion:
KD. Bogurodzico, krynico miłosierdzia, obdarz nas miłosierdziem, wejrzyj na grzesznych ludzi, okaż jak zawsze swoją moc; mając bowiem w Tobie nadzieję, wołamy jak niegdyś archanioł Gabriel: bądź pozdrowiona.
Kapłan pochyla głowę i modli się:
K. Panie, wyciągnij Swą rękę z wysokości Swej świętej siedziby i umocnij mnie na to posługiwanie Twoje, abym bez obawy potępienia stanął przed Twym napełniającym bo-jaźnią ołtarzem i dokonał bezkrwawej świętej czyn-ności, bo Twoja jest potęga i chwała na wieki wieków, amen.
WEJŚCIE DO SANKTUARIUM
Kapłan i Diakon kłaniają się sobie nawzajem, ludowi i wchodzą do Sanktuarium. Kapłan przez Drzwi północne, Diakon południowe, odmawiając Psalm 5,8-13.
KD. Wejdę na Twój dziedziniec, upadnę przed świętym Twoim sanktuarium przejęty Twoją bojaźnią.
O Panie, prowadź mnie w Swej sprawiedliwości, na przekór mym wrogom: wyrównaj przede mną Twoją drogę! Bo w ustach ich nie ma szczerości, ich serce knuje zasadzki, ich gardło jest grobem otwartym, a językiem mówią pochlebstwa. Ukarz ich, Boże, niech staną się ofiarą własnych knowań; wygnaj ich z powodu licznych ich zbrodni, buntują się bowiem przeciwko Tobie. A wszyscy, którzy się do Ciebie uciekają, niech się cieszą, niech się weselą na zawsze! Osłaniaj ich, niech cieszą się Tobą ci, którzy imię Twe miłują. Bo Ty, Panie, będziesz błogosławił sprawiedliwemu: otoczysz go łaską jak tarczą.
NAKŁADANIE SZAT
Kapłan i Diakon kłaniają się trzykrotnie przed świętym Ołtarzem, całują Ołtarz, Ewangeliarz i krzyż ołtarzowy. Biorą do rąk Stychariony, kłaniają się trzykrotnie ku wschodowi
KD. Boże, oczyść mnie grzesznego i zmiłuj się nade mną (3x).
Diakon podchodzi do Kapłana, trzymając w prawej ręce Stycharion z Orarionem, i mówi:
D. Pobłogosław, ojcze, Stycharion z Orarionem.
K. Błogosławiony Bóg nasz + w każdym czasie, teraz i zawsze, i na wieki wieków.
D. Amen.
Diakon całuje rękę Kapłana, odchodzi na bok i ubiera się w swoje szaty. Modlitwy Diakona i Kapłana towarzyszące nakładaniu poszczególnych szat są te same. Kapłan czyni trzy pokłony i błogosławi swój Stycharion.
K. Błogosławiony Bóg nasz + w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Kapłan nakłada Stycharion.
K. Rozraduje się dusza moja w Panu, gdyż nałożył mi szatę zbawienia i ubrał mnie w suknię radości. Jak oblubieńcowi nałożył mi koronę i jak oblubienicę przystroił mnie klejnotami.
Kapłan błogosławi Epitrachelion i, całując go, nakłada.
K. Błogosławiony Bóg nasz, Który wylewa łaskę swoją na kapłanów jak wyborny olejek na głowę, co spływa na brodę, brodę Aarona, co spływa na fałdy jego szaty.
Kapłan błogosławi Pas, całuje go i opasuje się.
K. Błogosławiony Bóg, Który mocą mnie przepasuje i nienaganną czyni moją drogę, on daje moim nogom rączość nóg łani i stawia mnie na wyżynach.
Kapłan błogosławi prawy Narękawek, całuje go i nakłada.
K. Uwielbiona jest potęga prawicy Twej, Panie. Prawica Twa, o Panie, skruszyła wrogów i ogromem Swej chwały starłeś nieprzyjaciół.
Kapłan błogosławi lewy Narękawek, całuje go i nakłada.
K. Ręce Twoje mnie uczyniły i ukształtowały: obdarz mnie rozumem, bym się nauczył Twoich przykazań.
Jeśli Kapłan ma uprawnienie nosić Epigonation, błogosławi go, całuje i nakłada.
K. Bohaterze, przypasz do biodra swój miecz, swą chlubę i ozdobę! Szczęśliwie wstąp na rydwan w obronie wiary, pokory i sprawiedliwości, a prawica twoja niech ci wskaże wielkie czyny! W każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Kapłan błogosławi Felonion, całuje go i nakłada.
K. Niech kapłani Twoi odzieją się w sprawiedliwość, a Twoi czciciele niech się radują w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
UMYCIE RĄK
Kapłan i Diakon myją ręce, odmawiając Psalm 25, 6-12:
KD. Umywam moje ręce na znak niewinności i obchodzę Twój ołtarz, Panie, by obwieszczać głośno chwałę i rozpowiadać wszystkie Twoje cuda. Panie, miłuję dom, w którym mieszkasz, i miejsce, gdzie przebywa Twoja chwała. Nie dołączaj mej duszy do grzeszników i życia mego do ludzi pragnących krwi, w ich ręku zbrodnia, a ich prawica pełna jest przekupstwa. Ja zaś postępuję nienagannie, wyzwól mnie i zmiłuj się nade mną! Moja stopa stoi na równej drodze, na zgromadzeniach błogosławię Pana.
II. Przygotowanie Darów Ofiarnych
(Proskomidia)
PRZYGOTOWANIE BARANKA
Kapłan i Diakon podchodzą do Stołu ofiarnego (żertwiennika) i robią trzy pokłony.
KD. Boże, oczyść mnie grzesznego i zmiłuj się nade mną (3x).
oraz odmawiają troparion Wielkiego Piątku.
K. Wykupiłeś nas spod przekleństwa Prawa drogocenną Swoją Krwią; przybity gwoźdźmi do krzyża i włócznią przeszyty, stałeś się źródłem nieśmiertelności, Zbawicielu nasz, chwała Tobie.
Diakon zwraca się do Kapłana, by rozpoczął Proskomidię.
D. Pobłogosław, ojcze.
K. Błogosławiony Bóg nasz + w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
D. Amen.
Kapłan włócznią robi trzykrotnie znak krzyża na pierwszej Prosforze.
K. Na pamiątkę Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa (3x).
Wbija włócznię w prawy bok Prosfory.
K. Jak baranek na rzeź prowadzony.
Diakon, trzymając w prawej ręce Orarion, w odpowiedzi na to i każde następne cięcie Baranka mówi:
D. Do Pana módlmy się.
Następnie w lewy bok.
K. Jak owca niema wobec strzygących ją, tak on nie otworzył ust swoich.
Potem w górny.
K. Po udręce i sądzie został usunięty.
Wreszcie w dolny.
K. A kto się przejmie jego losem.
Po tym wszystkim Diakon mówi:
D. Wyjmij, ojcze.
K. Tak gładzono go z krainy żyjących.
Kapłan podcina Baranka z prawej strony Prosfory, wyjmuje go i kładzie na Diskosie.
D. Dokonaj ofiary, ojcze.
Kapłan odwraca Baranka miąższem do góry i nadcina go na krzyż.
K. Składa się w ofierze Baranka Bożego, Który bierze na siebie grzechy świata za jego życie i zbawienie.
D. Przebij, ojcze.
Kapłan odwraca Baranka i przebija go.
K. Jeden z żołnierzy włócznią przebił Mu bok i natychmiast wypłynęła krew i woda. Zaświadczył to ten, który widział, a świadectwo jego jest prawdziwe.
PRZYGOTOWANIE WINA I WODY
Diakon wlewa do Kielicha wino zmieszane z kilkoma kroplami wody.
D. Błogosław, ojcze, to święte połączenie.
Kapłan błogosławi.
PRZYGOTOWANIE CZĄSTECZEK KOMEMORACYJNYCH
a) Kapłan wycina w drugiej prosforze cząsteczkę w kształcie trójkąta na cześć świętej Bogurodzicy.
K. Na cześć i wspomnienie wielce błogosławionej Pani naszej, Bogurodzicy i zawsze Dziewicy Maryi. Za Jej przyczyną przyjmij, Panie, tę ofiarę na Swój niebieski Ołtarz.
I wziąwszy cząstkę umieszcza ją po prawej stronie Baranka, mówiąc:
K. Stanęła Królowa po Twojej prawicy, ubrana w szaty przetykane złotem i przyozdobiona.
b) Następnie Kapłan wycina z trzeciej prosfory cząsteczkę na cześć świętych, których wspomina. Takich cząsteczek wycina dziewięć i umieszcza je po lewej stronie Baranka w trzech rzędach po trzy cząsteczki z góry na dół.
1. Czcigodnego, sławnego proroka i poprzednika Pana, Jana Chrzciciela.
2. Świętych sławnych proroków: Mojżesza i Aarona, Eliasza i Elizeusza, Dawida i Jessego, świętych trzech Młodzieńców i proroka Daniela oraz wszystkich świętych proroków.
3. Świętych sławnych i wielce chwalebnych apostołów Piotra i Pawła i wszystkich pozostałych świętych apostołów.
4. Świętych ojców naszych biskupów: Bazylego Wielkiego, Grzegorza Teologa, Jana Złotoustego, Atanazgo i Cyryla, Mikołaja z Mir Licyjskich, (dodaje się świętych biskupów czczonych w danej okolicy) i wszystkich świętych biskupów.
5. Świętego apostoła i archidiakona Stefana, świętych wielkich męczenników Dymitra, Jerzego, Teodora oraz wszystkich świętych męczenników i męczennic: Tekli, Barbary, Kyriacji, Eufemii, Parascewy, Katarzyny i wszystkich Świętych męczennic.
6. Świętych i bogonośnych ojców naszych: Antoniego, Eutymiusza, Sawy, Onufrego, Atanazego z Atosu, Antoniego i Teodozego Pieczerskich i wszystkich świętych ojców i świętych matek: Pelagii, Teodozji, Anastazji, Eupraksji, Febronii, Teodulii, Eufrozyny, Marii Egipcjanki i wszystkich świętych matek.
7. Świętych i cudotwórców bezintere-sownych Kosmy i Damiana, Cyrusa i Jana, Pantalejmona i Hermolausa i wszystkich świętych bezinteresownych.
8. Świętych i sprawiedliwych przodków Zbawiciela, Joachima i Anny, świętego N. (wspomina się świętego dnia oraz świętego patrona świątyni), świętych równych apostołom Cyryla i Metodego, nauczycieli Słowian, świętego równego apostołom wielkiego księcia Włodzimierza i wszystkich świętych, za ich pośrednictwem spójrz na nas, Boże.
9. Na cześć i pamiątkę świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego, arcybiskupa Cezarei Kapadockiej.
c) Następnie Kapłan wycina z czwartej prosfory cząsteczki na wspomnienie żywych. Na pierwszym miejscu za hierarchię i duchowieństwo.
Pamiętaj, Panie miłujący człowieka, o całym episkopacie prawowiernym, Jego Świątobliwości ojcu naszym i Arcykapłanie Powszechnym N., Papieżu Rzymskim, i o wszystkich świątobliwych Patriarchach prawowiernych, Metropolicie (albo Arcybiskupie lub Biskupie) naszym N., wszystkich kapłanach, diakonach w Chrystusie, i całym stanie kapłańskim, (w klasztorze: Archimandrycie, lub Igumenie N.), o całej wspólnocie i odprawiających razem z nami kapłanach, diakonach i wszystkich braciach naszych, których, Najłaskawszy Panie, w swoim miłosierdziu powołałeś do Swojej wspólnoty.
Wspomina władze państwowe, modląc się:
Pamiętaj, Panie, o naszych władzach państwowych i całym wojsku.
Następnie wyjmuje cząsteczki za każdego żywego, za którego chce się modlić i umieszcza je pod Barankiem.
Pamiętaj, Panie, o N.
d) I wreszcie z piątej prosfory wyjmuje Kapłan cząsteczki na wspomnienie zmarłych.
Na wspomnienie i odpuszczenie grzechów świątobliwych Patriarchów prawowiernych i fundatorów tego kościoła (w klasztorze: tego świętego klasztoru).
Na wspomnienie każdego zmarłego wyjmuje cząsteczkę.
Pamiętaj, Panie, o zmarłym słudze swoim N.
Cząsteczka za wszystkich zmarłych.
A także o wszystkich prawowiernych ojcach i braciach naszych, którzy zasnęli w nadziei zmartwychwstania, życia wiecznego i wspólnoty z Tobą, Panie miłujący człowieka.
Kapłan wyjmuje cząsteczkę za samego siebie.
Pamiętaj, Panie, o mnie niegodnym i przebacz mi wszelkie grzechy dobrowolne i niedobrowolne.
MODLITWA KADZIDŁA
Diakon bierze Kadzielnicę, zasypuje kadzidłem i zwraca się do Kapłana:
D. Pobłogosław, ojcze, kadzidło. Do Pana módlmy się!
Kapłan błogosławi kadzidło.
K. Ofiarujemy Ci kadzidło, Chryste Boże nasz, na wdzięczna wonność duchową. Zechciej je przyjąć na Swój Ołtarz ponadniebianski i ześlij nam nawzajem łaskę Przenajświętszego Swego Ducha.
PRZYKRYCIE DARÓW
Kapłan okadza Gwiazdę i umieszcza ją na Diskosie.
D. Do Pana módlmy się.
K. Gwiazda przyszła i zatrzymała się, gdzie było Dziecię.
Tak samo pierwszy mały Welon: po okadzeniu umieszcza go na Gwieździe.
D. Do Pana módlmy się.
K. Pan króluje: oblókł się w majestat, Pan przywdział potęgę i nią się przepasał: tak utwierdził świat, że się nie zachwieje. Twój tron niewzruszony od wieczności, Ty jesteś od wieków, o Boże. Podnoszą rzeki o Panie, rzeki swój głos podnoszą, rzeki swój szum podnoszą. Ponad szum wód rozległych, ponad potęgę morskiej kipieli potężny jest Pan na wysokościach. Świadectwa Twoje są bardzo godne wiary; domowi Twojemu przystoi świętość po wszystkie dni, o Panie!
Drugi mały Welon umieszcza na Kielichu.
D. Do Pana módlmy się. Przykryj, ojcze.
K. Potęga Twoja, Chryste, przykryła niebiosa i cała ziemia napełniła się Twoją chwałą.
Tak samo postępuje z dużym Welonem i przykrywa nim Diskos i Kielich.
D. Do Pana módlmy się. Przykryj, ojcze.
K. Osłoń nas Swymi skrzydłami i oddalaj od nas wszystkich wrogów i przeciwników, daj nam, Panie, spokojne życie, zmiłuj się nad nami i nad Swoim światem i zbaw dusze nasze, bo jesteś dobry i miłujący człowieka.
Kapłan robi trzy pokłony, okadzając Dary.
K. Błogosławiony Bóg nasz, Który tak sobie upodobał, chwała Tobie (3x).
Za każdym razem Diakon kończy:
D. W każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
MODLITWA NA PRZYNIESIENIE DARÓW
D. Odmówmy modlitwę na przyniesienie czcigodnych Darów.
Kapłan okadzając Dary, odmawia modlitwę.
K. Boże, Boże nasz, który zesłałeś Chleb z nieba, Pokarm dla całego świata, Pana naszego i Boga, Jezusa Chrystusa, Zbawiciela, Odkupiciela i Dobroczyńcę, Który nas błogosławi i uświęca, pobłogosław to Przyniesienie Darów i przyjmij je na ponadniebiański Swój Ołtarz. Pamiętaj, Panie, w Swej dobroci i miłości do człowieka, o przynoszących i o tych, za których je przyniesiono. Spraw, byś-my nienagannie dokonali świętej czynności sprawowania Twych Bożych tajemnic.
Albowiem święte i pełne uwielbienia jest wielce chwalebne i wspaniałe imię Twoje, Ojca i Syna i Świętego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
ROZESŁANIE
Kapłan odmawia modlitwę Rozesłania.
K. Chwała Tobie, Chryste Boże, Nadziejo nasza, chwała Tobie.
D. Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, i teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Panie, zmiłuj się (3x). Pobłogosław, ojcze.
K. (w niedzielę: Zmartwychwstały) Chrystus, prawdziwy Bóg nasz, za pośrednictwem przeczystej Swej Matki, świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego, arcybiskupa Cezarei Kapadockiej i wszystkich świętych, niech się zmiłuje nad nami i zbawi nas, gdyż jest dobry i miłujący człowieka.
D. Amen.
LITURGIA KATECHUMENÓW
I. Obrzędy przygotowawcze
OKADZENIE
Diakon (a gdy go nie ma - Kapłan), kreśląc Kadzielnicą znak krzyża, okadza Żertwiennik, ołtarz, ikony w Sanktuarium, Święte Wrota, Ikonostas, ludzi, wraca do Sanktuarium, okadza znów Ołtarz i Kapłana. Okadzając, odmawia Troparion i Psalm 50.
KD. W grobie byłeś ciałem, w otchłani duszą, jako Bóg, w raju zaś z łotrem, a na tronie z Ojcem i Duchem Świętym siedziałeś, Chryste wszystko wypełniający, nieogarnięty.
Zmiłuj się nade mną, Boże, w Swojej łaskawości, w ogromie Swego miłosierdzia wymaż moją nieprawość! Obmyj mnie zupełnie z mojej winy i oczyść mnie z grzechu mojego! Uznaję bowiem moją nieprawość, a grzech mój jest zawsze przede mną. Tylko przeciw Tobie zgrzeszyłem i uczyniłem, co złe jest przed Tobą, tak, że się okażesz sprawiedliwym w Swym wyroku i prawym w Swoim osądzie. Oto zrodzony jestem w przewinieniu i w grzechu poczęła mnie matka. Oto Ty masz upodobanie w ukrytej prawdzie, naucz mnie tajników mądrości.
Pokrop mnie hizopem, a stanę się czysty, obmyj mnie, a nad śnieg wybieleję. Spraw, bym usłyszał radość i wesele: niech się radują kości, któreś skruszył! Odwróć oblicze Swe od moich grzechów i wymaż wszystkie moje przewinienia! Stwórz, o Boże, we mnie serce czyste i odnów w mojej piersi ducha niezwyciężonego! Nie odrzucaj mnie od Swego oblicza i nie odbieraj mi Świętego Ducha Swego.
Przywróć mi radość z Twojego zbawienia i wzmocnij mnie duchem ochoczym! Chcę nieprawych nauczyć dróg Twoich i nawrócą się do Ciebie grzesznicy.
Od krwi uwolnij mnie, Boże, mój Zbawco: niech mój język sławi Twoją sprawiedliwość! Otwórz moje wargi, Panie, a usta moje będą głosić Twoją chwałę.
Ty się bowiem nie radujesz ofiarą i nie chcesz całopaleń choćbym je dawał. Moją ofiarą, Boże, duch skruszony, nie gardzisz, Boże, sercem pokornym i skruszonym.
Panie, okaż Syjonowi łaskę w Twej dobroci: odbuduj mury Jeruzalem! Wtedy będą Ci się podobać prawe ofiary, dary i całopalenia, wtedy będą składać cielce na Twoim ołtarzu.
Po czym oddaje Kadzielnicę.
MODLITWY PRZED OŁTARZEM
Kapłan i Diakon stają razem przed świętym Ołtarzem i kłaniają się trzykrotnie, odmawiając modlitwy:
KD. Królu niebieski, Wspomożycielu, Duchu prawdy, Który wszędzie jesteś i wszystko wypełniasz, Skarbnico wszelkiego dobra i Dawco życia, przyjdź i zamieszkaj w nas i obmyj nas z wszelkiej nieczystości i zbaw, o Dobry, dusze nasze (pokłon).
Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli (dwa razy i pokłon).
Panie, otwórz wargi moje, a usta moje będą głosić chwałę Twoją! (pokłon).
Kapłan całuje Księgę Ewangelii, a Diakon Ołtarz i następuje dialog między Diakonem i Kapłanem. Diakon pochyla przed Kapłanem głowę i, trzymając trzema palcami prawej ręki Orarion, mówi:
D. Już czas rozpocząć służbę Bogu; pobłogosław, ojcze!
K. Błogosławiony Bóg nasz w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
D. Amen. Pomódl się za mnie, ojcze święty!
K. Niech Pan kieruje twoimi krokami.
D. Wspomnij mnie, ojcze święty!
Kapłan błogosławi Diakona prawą ręką.
K. Niech Pan wspomni ciebie w Królestwie Swoim w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
D. Amen.
Diakon całuje rękę Kapłana, kłania się Ołtarzowi i północnymi Drzwiami wychodzi przed Święte Wrota i znowu kłania się trzy razy.
D. Panie, otwórz wargi moje, a usta moje będą głosić Twoją chwałę!
II. Wstęp
DOKSOLOGIA WSTĘPNA
D. Pobłogosław, ojcze.
Kapłan Księgą Ewangelii czyni znak krzyża nad Ołtarzem.
K. Błogosławione Królestwo Ojca i Syna i Świętego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Chór: Amen.
WIELKA EKTENIA
Na każde wezwanie Diakona chór odpowiada: „Panie, zmiłuj się”.
D. W pokoju do Pana módlmy się.
O pokój z wysokości i o zbawienie dusz naszych, do Pana módlmy się.
O pokój dla całego świata, pomyślność świętych Kościołów Bożych i jedność wszystkich, do Pana módlmy się.
Za ten święty Dom Boży i za tych, co z wiarą, pobożnością i bojaźnią Bożą do niego przychodzą, do Pana módlmy się.
Za Jego Świątobliwość ojca naszego i Arcykapłana Powszechnego N., Papieża Rzymskiego, i za Najdostojniejszego Metropolitę (lub Arcybiskupa lub Biskupa) naszego N., czcigodnych kapłanów, diakonów Chrystusa, całe duchowieństwo i lud Boży, do Pana módlmy się.
Za chronioną przez Boga ojczyznę naszą, władze państwowe i jej wojsko, do Pana módlmy się.
Za to miasto (lub tę wieś lub ten klasztor) za wszystkie miasta, kraje i za wszystkich wiernych w nich mieszkających, do Pana módlmy się.
O dobrą pogodę, obfite urodzaje i o czasy spokojne, do Pana módlmy się.
Za podróżujących, chorych, cierpiących, uwięzionych oraz ich ocalenie, do Pana módlmy się.
O uwolnienie nas od wszelkiego ucisku, gniewu Bożego, niebezpieczeństw i nieszczęśliwego losu, do Pana módlmy się.
Weź w opiekę, zbaw, zmiłuj się i ochraniaj nas, Boże, Swoją łaską.
Wspominając przenajświętszą, przeczystą, przebłogosławioną i pełną chwały Panią naszą Bogurodzicę i zawsze Dziewicę Maryję oraz wszystkich świętych, polecajmy siebie samych, naszych bliskich i całe nasze życie Chrystusowi Bogu.
Ch. Tobie, o Panie.
Diakon robi pokłon i staje przed ikoną Chrystusa. Kapłan w międzyczasie odmawia modlitwę pierwszej antyfony.
K. (po cichu) Panie Boże nasz, Którego potęga jest niezrównana a chwała nie do pojęcia; Którego miłosierdzie jest bez granic a miłość do ludzi niewysłowiona; Ty Sam, Panie, w Swej łaskawości wejrzyj na nas i na tę świątynię, i okaż nam oraz tym, którzy się z nami modlą, obfite Swoje miłosierdzie i Swoje zmiłowania.
(głośno) Albowiem Tobie należy się wszelka chwała, cześć i hołd, Ojcu, Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
PIERWSZA ANTYFONA
Chór śpiewa pierwszą Antyfonę, której treść zależy od dnia i okresu liturgicznego. Najczęstszym elementem pierwszej Antyfony jest Psalm 103:
Ch. Błogosław, duszo moja, Pana, błogosławiony jesteś, Panie.
Błogosław, duszo moja, Pana, i całe moje wnętrze święte Imię Jego! Błogosław, duszo moja, Pana, i nie zapominaj o wszystkich Jego dobrodziejstwach!
On odpuszcza wszystkie twoje winy, On leczy wszystkie twe niemoce, On życie twoje wybawia od zguby, On wieńczy cię łaską i zmiłowaniem, On twoje dni nasyca dobrami: odnawia się młodość twoja jak orła.
Pan czyni dzieła sprawiedliwe, bierze w opiekę wszystkich uciśnionych. Drogi Swoje objawił Mojżeszowi, dzieła Swoje synom Izraela.
Miłosierny jest Pan i łaskawy, nieskory do gniewu i bardzo łagodny. Nie wiedzie sporu do końca i nie płonie gniewem na wieki.
Nie postępuje z nami według naszych grzechów ani według win naszych nam nie odpłaca.
Błogosław, duszo moja, Pana, i całe moje wnętrze święte Imię Jego!
Błogosławiony jesteś, Panie!
MAŁA EKTENIA
Diakon powraca przed Święte Wrota.
D. Nieustannie w pokoju do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Weź nas w opiekę, zbaw nas, zmiłuj się i ochraniaj nas, Boże, Swoją łaską.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Wspominając przenajświętszą, przeczystą, przebłogosławioną i pełną chwały Panią naszą Bogurodzicę i zawsze Dziewicę Maryję oraz wszystkich świętych, polecajmy siebie samych, naszych bliźnich i całe nasze życie Chrystusowi Bogu.
Ch. Tobie, o Panie.
Diakon odchodzi przed ikonę Chrystusa.
K. (po cichu) Panie Boże nasz, zbaw Swój lud i błogosław Swoje dziedzictwo, zachowaj w pokoju całość Swojego Kościoła. Uświęć tych, którzy miłują piękno Twojego Domu; Swoją Boską mocą obdarz ich nawzajem chwałą i nie opuszczaj nas, którzy pokładamy w Tobie nadzieję.
(głośno) Albowiem Twoje jest panowanie i Twoje jest Królestwo i moc i chwała, Ojca i Syna i Świętego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
DRUGA ANTYFONA
Chór śpiewa drugą Antyfonę. Najczęściej jest to Psalm 145:
Ch. Chwal, duszo moja, Pana, chcę chwalić Pana, jak długo żyć będę; chcę śpiewać Bogu mojemu, póki będę stniał.
Nie pokładajcie ufności w książętach ani w człowieku, u którego nie ma wybawienia. Gdy tchnienie go opuści, wraca do swej ziemi, wówczas przepadają jego zamiary.
Szczęśliwy, komu pomocą jest Bóg Jakuba, kto ma nadzieję w Panu, Bogu swoim, który stworzył niebo i ziemię, i morze ze wszystkim, co w nich istnieje.
On wiary dochowuje na wieki, daje prawo uciśnionym i daje chleb głodnym. Pan uwalnia jeńców. Pan przywraca wzrok niewidomym, Pan podnosi pochylonych, Pan miłuje sprawiedliwych
Pan strzeże przychodniów, chroni sierotę i wdowę, i na bezdroża kieruje występnych. Pan króluje na wieki, Bóg twój, Syjonie przez pokolenia.
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, i teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Jednorodzony Synu i Słowo Boga, Ty, Nieśmiertelny, zechciałeś dla naszego zbawienia przyjąć ciało od Najświętszej Bogurodzicy i zawsze Dziewicy Maryi, i stałeś się człowiekiem bez żadnej zmiany, Ty, Chryste Boże, ukrzyżowany, śmiercią śmierć zniszczyłeś, Ty, jedna z osób Świętej Trójcy, wychwalany na równi z Ojcem i Duchem Świętym, zbaw nas.
MAŁA EKTENIA
Diakon przychodzi przed Święte Wrota.
D. Nieustannie... (jak wyżej).
Diakon kłania się, wchodzi do Sanktuarium i staje obok Kapłana.
K. (po cichu) Ty, Który dałeś nam te wspólne i jednomyślne modlitwy, Który przyrzekłeś spełnić prośby dwóch lub trzech będących jednej myśli w imię Twoje, Ty Sam teraz spełnij dla pożytku wszystkich prośby sług Swoich, dając nam w obecnym świecie poznanie Twej prawdy a w przyszłym życie wieczne.
(głośno) Albowiem Ty jesteś Bogiem dobrym i miłującym człowieka i Tobie chwałę oddajemy, Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
TRZECIA ANTYFONA
Otwiera się Święte Wrota.
Ch. W Królestwie Swoim wspomnij nas, Panie, gdy przyjdziesz w królestwie Twoim.
Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.
Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą pocieszeni.
Błogosławieni cisi, albowiem oni na własność posiądą ziemię.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni.
Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą.
Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.
Błogosławieni jesteście, gdy wam urągają i prześladują was, i gdy z mego powodu mówią kłamliwie wszystko złe na was.
Cieszcie się i radujcie, albowiem wasza nagroda wielka jest w niebie.
III. Wejście z ewangelią
(Małe Wejście)
W czasie śpiewania Błogosławieństw Kapłan i Diakon robią trzy pokłony przed Ołtarzem. Kapłan daje Księgę Ewangelii Diakonowi, by dokonać ceremonii Małego Wejścia. Poprzedzani przez ministrantów niosących świece obchodzą Ołtarz od prawej strony, wychodzą przez północne drzwi, stają przed Świętymi Wrotami, pochylają głowy i Diakon mówi:
D. Do Pana módlmy się
K. Panie i Władco, Boże nasz, Który ustanowiłeś w niebie chóry i zastępy aniołów i archaniołów, by służyły Twojej chwale, spraw, aby razem z nami weszli też święci aniołowie pełnić z nami służbę i wychwalać Twą dobroć.
Albowiem Tobie należy się wszelka chwała, cześć i hołd, Ojcu, i Synowi, i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Diakon trzymając Orarion prawą ręką ukazuje na otwarte Święte Wrota mówi do Kapłana:
D. Błogosław, ojcze, święte Wejście.
K. Błogosławione jest wejście do Twego Sanktuarium, w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Diakon daje Księgę Ewangelii Kapłanowi do ucałowania, staje na środku przed Świętymi Wrotami i, gdy chór skończy śpiewać, unosi Ewangeliarz i robi nim znak krzyża.
D. Oto mądrość! Powstańcie!
Ch. Przyjdźcie, pokłońmy się i upadnijmy przed Chrystusem. Zbaw nas, Synu Boży przedziwny w świętych (w niedzielę: zmartwychwstały) śpiewających Ci: alleluja.
IV. Śpiewy i czytania dnia
Chór śpiewa przepisane Tropariony. Kapłan w tym czasie odmawia po cichu modlitwę Trysagionu:
K. Boże Święty, Który odpoczywasz w Miejscu Świętym, Który jesteś opiewany potrójnym śpiewem „Święty” przez Serafinów, wychwalany przez Cherubinów, oraz adorowany przez wszystkie niebieskie Moce; Który wszystko doprowadziłeś z niebytu do istnienia; Który stworzyłeś człowieka na Swój obraz i podobieństwo oraz obsypałeś go wszelkimi darami; Który dajesz proszącemu mądrość i roztropność i nie gardzisz grzesznikiem, lecz ustanawiasz pokutę dla zbawienia; Który nam ubogim i niegodnym pozwoliłeś łaskawie stanąć i w tej godzinie przed chwałą Twego świętego Ołtarza i złożyć należny Ci hołd i uwielbienie; Ty Sam, Panie, przyjmij z naszych grzesznych ust Trójświęty hymn i spójrz na nas łaskawie. Przebacz nam winy dobrowolne i niedobrowolne. Uświęć nasze dusze i ciała i daj nam służyć Ci pobożnie przez wszystkie dni naszego życia dzięki modlitwom Najświętszej Bogurodzicy i wszystkich świętych, którzy przez wieki spodobali się Tobie.
Gdy śpiewacy kończą śpiewać ostatni Troparion, Diakon wzywa Kapłana, by błogosławił czas Trysagionu.
D. Błogosław, ojcze, czas Trysagionu.
K. (głośno) Albowiem święty jesteś, Boże nasz, i Tobie chwałę oddajemy: Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze.
Diakon stojąc w Świętych Wrotach, zwrócony do ludzi, kończy doksologię.
D. I na wieki wieków.
Ch. Amen. Święty Boże, święty Mocny, święty Nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami (3x).
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Święty Nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami.
Święty Boże, święty Mocny, święty Nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami.
W czasie śpiewania Trysagionu Kapłan i Diakon odmawiają też ten hymn, czyniąc trzy pokłony przed Ołtarzem. Potem Diakon zaprasza Kapłana do przejścia za Ołtarz do Tronu.
D. Zechciej, ojcze.
K. Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie.
D. Błogosław, ojcze, najwyższy tron.
K. Błogosławiony jesteś na tronie chwały Twego Królestwa, spoczywający na Cherubinach, w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
CZYTANIE APOSTOŁA
Po skończonym Trysagionie Diakon przychodzi przed Święte Wrota.
D. Bądźmy uważni!
K. Pokój wszystkim.
L. (Lektor) I z duchem twoim.
D. Oto mądrość!
Lektor na przemian z chórem śpiewa Prokimen i wersety, odpowiadające aktualnemu świętu lub dniowi tygodnia. Potem Diakon jeszcze raz wygłasza:
D. Oto mądrość!.
Lektor czyta tytuł Księgi.
D. Bądźmy uważni!
Lektor czyta Apostoła. Podczas czytania Diakon bierze Kadzielnicę, przychodzi do Kapłana po błogosławieństwo i okadza Ołtarz, Sanktuarium, ikonostas, Kapłana i ludzi. Po skończeniu czytania Kapłan błogosławi Lektora:
K. Pokój z tobą.
L. I z duchem twoim. Alleluja, alleluja, alleluja.
Lektor na przemian z chórem śpiewa Alleluja i odpowiednie wersety.
CZYTANIE EWANGELII
W czasie śpiewania Alleluja Kapłan, stojąc przed Ołtarzem, modli się.
K. Rozjaśnij w naszych sercach, Panie miłujący człowieka, promienie niegasnącego światła poznania Twego bóstwa i otwórz oczy naszego umysłu, abyśmy mogli pojąć orędzie Twej Ewangelii. Wzbudź w nas także bojaźń wobec Twoich świętych przykazań, abyśmy, przezwyciężywszy wszelkie pragnienia zmysłowe, prowadzili życie według ducha, myśląc i działając według Twojego upodobania.
Ty, bowiem jesteś światłem dusz i ciał naszych, Chryste Boże, i Tobie oraz przedwiecznemu Twojemu Ojcu i Przenajświętszemu, dobremu i życiodajnemu Twojemu Duchowi, odda-jemy chwałę, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Diakon po okadzeniu oddaje Kadzielnicę, podchodzi do Kapłana, otrzymuje od niego Księgę Ewangelii i poprzedzany przez ministrantów niosących świece, obchodząc Ołtarz z prawej strony, idzie przez Święte Wrota na środek cerkwi i prosi Kapłana o błogosławieństwo:
D. Pobłogosław, ojcze, głosiciela Dobrej Nowiny według świętego apostoła i ewangelisty N..
K. Za przyczyną modlitw świętego, sławnego i czcigodnego apostoła i ewangelisty N. niech Bóg tobie, zwiastującemu z wielką mocą dobrą nowinę, udzieli daru słowa, aby wypełnić [posłannictwo głoszenia] Ewangelii Jego umiłowanego Syna, Pana naszego + Jezusa Chrystusa.
D. Amen.
Kapłan stoi w Świętych Wrotach zwrócony do ludzi.
K. Oto mądrość! Powstańcie! Słuchajmy świętej Ewangelii. Pokój wszystkim.
Kapłan przechodzi za Ołtarz i stoi zwrócony do ludzi.
Ch. I z duchem twoim.
D. Czytanie świętej Ewangelii według N.
Ch. Chwała Tobie, Panie, chwała Tobie.
K. Bądźmy uważni!
Diakon czyta Ewangelię dnia. Po jej skończeniu Kapłan udziela mu błogosławieństwa
K. Pokój tobie, głosicielowi Dobrej Nowiny.
Ch. Chwała Tobie, Panie, chwała Tobie.
Diakon podchodzi do Wrót, oddaje Księgę Ewangelii Kapłanowi, który błogosławi Księgą ludzi i umieszcza ją na Ołtarzu. Zamyka się Wrota.
V. Homilia
VI. Modlitwy za Kościół
EKTENIA GORLIWEGO BŁAGANIA
Kapłan rozkłada na Ołtarzu Antymins. W tym czasie Diakon, stojąc przed Wrotami, recytuje prośby ektenii.
D. Zawołajmy z całej duszy i z całego serca naszego zawołajmy.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Panie wszechwładco, Boże ojców naszych, błagamy Cię, usłysz nas i zmiłuj się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
Na dalsze wezwania ektenii chór odpowiada potrójnym „Panie, zmiłuj się”.
D. Zmiłuj się nad nami, Panie, w Swoim wielkim miłosierdziu, błagamy Cię, wysłuchaj nas i zmiłuj się.
Módlmy się jeszcze za Jego Świątobliwość ojca naszego i Arcykapłana Powszechnego N., Papieża Rzymskiego, Świątobliwych Patriarchów prawowiernych, Najdostojniejszego metropolitę (lub Arcybiskupa, lub Biskupa) naszego N. i całą wspólnotę kapłanów.
Módlmy się jeszcze za chronioną przez Boga Ojczyznę naszą, władze państwowe i całe jej wojsko.
Módlmy się jeszcze za naszych braci: kapłanów, diakonów, zakonników i całą naszą wspólnotę w Chrystusie.
Módlmy się jeszcze o miłosierdzie, pełnię dalszego życia, pokój, zdrowie, wybawienie, opiekę, przebaczenie i odpuszczenie grzechów dla sług Bożych mieszkańców tego miasta (lub tej wioski, lub braci i sióstr tego klasztoru).
Módlmy się jeszcze za świętej pamięci Świątobliwych prawowiernych Patriarchów, fundatorów tej świątyni, (w klasztorze: tego klasztoru), oraz wszystkich tu i wszędzie spoczywających prawowiernych ojców i braci naszych.
Módlmy się jeszcze za ofiarodawców i dobroczyńców tej czcigodnej świątyni, za pracujących w niej, śpiewających i wszystkich tu obecnych oczekujących Twego wielkiego i obfitego miłosierdzia.
Kapłan modli się:
K. (po cichu) Panie Boże nasz, to gorliwe błaganie przyjmij od Swoich sług i zmiłuj się nad nami według wielkiego Swego miłosierdzia oraz ześlij Swoje zmiłowania na nas i na wszystkich ludzi oczekujących od Ciebie obfitego miłosierdzia.
(głośno) Albowiem Ty jesteś Bogiem miłosiernym i miłującym człowieka, Tobie więc chwałę oddajemy: Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
W niektórych kościołach lub, gdy liturgia odprawiana jest za zmarłych, następuje tu ektenia za zmarłych.
EKTENIA ZA ZMARŁYCH
K. Zmiłuj się nad nami, Boże, w Swoim wielkim miłosierdziu, modlimy się do Ciebie, usłysz nas i zmiłuj się.
Ch. Panie, zmiłuj się (3x).
K. Jeszcze módlmy się za spokój dusz sług Bożych zmarłych N., aby im Bóg przebaczył wszystkie grzechy, dobrowolne i niedobrowolne.
Ch. Panie, zmiłuj się (3x).
K. Niech Bóg umieści dusze ich tam gdzie sprawiedliwi w pokoju przebywają.
Ch. Panie, zmiłuj się (3x).
K. O miłosierdzie Boże, Królestwo niebieskie i odpuszczenie ich grzechów, Chrystusa, Króla Nieśmiertelnego i Boga naszego prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
K. Do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
K. (po cichu) Boże duchów i wszelkiego ciała, Który śmierć pokonałeś, szatana unicestwiłeś i dałeś życie Swojemu światu, daj, Panie, wieczny odpoczynek zmarłym sługom Swoim N. (lub słudze Swemu N.), w miejscu światłości, w miejscu ochłody, w miejscu odpoczynku, gdzie nie ma bólu, smutku i łez. Przebacz im (jemu, jej) wszystkie grzechy popełnione słowem, czynem i myślą, bo jesteś dobry i miłujący człowieka. Nie ma bowiem człowieka, któryby żyjąc, nie zgrzeszył: jedynie Ty jesteś bez grzechu, sprawiedliwość Twoja – sprawiedliwością na wieki i słowo Twoje – prawdą.
(głośno) Albowiem Ty jesteś zmartwychwstaniem, życiem i pokojem sług Swoich N., Chryste Boże nasz, i Tobie oraz przedwiecznemu Twojemu Ojcu i Przenajświętszemu, dobremu i życiodajnemu Twojemu Duchowi, oddajemy chwałę, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
MODLITWY ZA KATECHUMENÓW
Na każde wezwanie Diakona chór odpowiada: Panie, zmiłuj się.
D. Katechumeni, módlcie się do Pana.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Wierni, módlmy się za katechumenów, aby Bóg okazał im Swoje miłosierdzie.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Aby oświecił ich słowem prawdy.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Aby objawił im Ewangelię sprawiedliwości.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Aby ich zjednoczył ze świętym, powszechnym i apostolskim Kościołem.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Zbaw, zmiłuj się, weź w opiekę i ochraniaj ich, Boże, Swoją łaską.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Katechumeni, głowy swe przed Panem pochylcie.
Ch. Tobie, Panie.
Kapłan modli się:
K. (po cichu) Panie Boże nasz, który mieszkasz na niebiosach i dostrzegasz wszystkie Swoje dzieła; spójrz na Swoje sługi katechumenów, którzy przed Tobą pochylili głowy i nałóż im „lekkie jarzmo”, uczyń ich szlachetnymi członkami Swego Kościoła i ze Swojej dobroci daj im dostąpić kąpieli ponownego narodzenia, odpuszczenia grzechów i szaty nieśmiertelności, aby poznali Ciebie, prawdziwego naszego Boga.
(głośno) Aby i oni z nami uwielbiali najczcigodniejsze i najwspanialsze imię Twoje, Ojca i Syna i Świętego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
ODESŁANIE KATECHUMENÓW
D. Ktokolwiek jest z katechumenów, niech wyjdzie. Katechumeni, wyjdźcie. Żaden z katechumenów.
Dalszymi słowami tej aklamacji Diakon rozpoczyna Liturgię Wiernych.
III. Obrzędy ofiarowania
EKTENIA BŁAGALNA
Diakon idzie przed Wrota.
D. Spełniajmy modlitwę naszą do Pana.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Za te drogocenne Dary tu złożone, do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Za ten święty Dom Boży i za tych, co z wiarą, pobożnością i bojaźnią Bożą do niego wchodzą, do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. O uwolnienie nas od wszelkiego ucisku, gniewu Bożego, niebezpieczeństw i nieszczęśliwego losu, do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Weź nas w opiekę, zbaw, zmiłuj się i ochraniaj nas, Boże, Swoją łaską.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. O cały ten dzień, aby był doskonały, święty, spokojny i bez grzechu, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O anioła pokoju, wiernego przewodnika, stróża naszych dusz i ciał, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O odpuszczenie i przebaczenie naszych grzechów i przewinień, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O wszystko, co dobre i pożyteczne dla dusz naszych i o pokój dla świata, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O dopełnienie pozostałych dni naszego życia w pokoju i w duchu stałego nawrócenia, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O śmierć naszą chrześcijańską, bezbolesną, pełną powagi, spokojną oraz o przychylny wyrok na strasznym sądzie Chrystusa, Pana prośmy
Ch. Daj nam, o Panie.
D. Wspominając przenajświętszą, przeczystą, przebłogosławioną i pełną chwały Panią naszą Bogurodzicę i zawsze Dziewicę Maryję oraz wszystkich świętych, polecajmy siebie samych, naszych bliźnich i całe nasze życie Jezusowi Chrystusowi, naszemu Bogu.
Ch. Tobie, o Panie.
MODLITWA NA PRZYSTĄPIENIE DO OŁTARZA
K. (po cichu) Panie Boże nasz, któryś nas stworzył i wprowadził w to życie; któryś nam ukazał drogi zbawienia; Twoim darem jest odkrycie przed nami Tajemnic Niebieskich; to Ty naznaczyłeś nas do tego posługiwania mocą Twojego Świętego Ducha. Zechciej łaskawie, Panie, byśmy zostali sługami Twojego nowego Przymierza, szafarzami Twoich świętych Tajemnic. Zgodnie z ogromem Twego miłosierdzia, przyjmij nas przystępujących do Twego świętego Ołtarza, byśmy mogli z Twojej łaskawości złożyć Ci tę rozumną i niekrwawą ofiarę za nasze grzechy i nieświadome błędy ludu. Przyjąwszy ją na Swój święty, ponadniebiański i myślowy ołtarz, na wdzięczną wonność, ześlij nam nawzajem łaskę Twojego Świętego Ducha. Spójrz na nas, Boże, dostrzeż to nasze uwielbienie i przyjmij je, jak przyjąłeś dary Abla, ofiary Noego, holokausty Abrahama, ofiary kapłańskie Mojżesza i Aarona, ofiary pokojowe Samuela. Jak przyjąłeś od świętych Swoich Apostołów to prawdziwe uwielbienie, tak i z naszych grzesznych rąk przyjmij, Panie, w Swojej dobroci te Dary, abyśmy, dopuszczeni łaskawie do nienagannego pełnienia służby przy Twym świętym ołtarzu, otrzymali nagrodę wiernych i mądrych robotników w pełnym trwogi dniu Twego sprawiedliwego rozrachunku.
(głośno) Przez miłosierdzie Twojego Jednorodzonego Syna, z którym błogosławiony jesteś wraz z Najświętszym, dobrym i życiodajnym Twoim Duchem, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
IV. Pocałunek pokoju
Kapłan błogosławi ludzi.
K. Pokój + wszystkim.
Ch. I z duchem twoim.
Z podniesionymi rękoma.
D. Umiłujmy się wzajemnie, abyśmy jednomyślnie wyznali:
Ch. Ojca i Syna i Świętego Ducha, Trójcę współistotną i niepodzielną.
Kapłan czyni trzy pokłony i całuje Diskos, Kielich i Ołtarz.
K. Umiłuję Cię, Panie, mocy moja, Pan twierdzą moją, ucieczką moją i wybawcą moim.
Koncelebransi (jeśli są) wymieniają pocałunek pokoju.
K. Chrystus jest pośród nas.
W. I jest i będzie.
V. Wyznanie wiary
Otwiera się Wrota.
D. Drzwi! Drzwi! W mądrości bądźmy uważni!
Ch. Wierzę w jednego Boga, Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi, wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych.
I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego, Który z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami. Światłość ze światłości, Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego. Zrodzony, a nie stworzony, współistotny Ojcu, przez Którego wszystko się stało. On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba. I za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem. Ukrzyżowany również za nas pod Poncjuszem Piłatem; został umęczony i pogrzebany. I zmartwychwstał trzeciego dnia jak oznajmia Pismo. I wstąpił do nieba, siedzi po prawicy Ojca. I powtórnie przyjdzie w chwale sądzić żywych i umarłych: a Królestwu Jego nie będzie końca.
Dodatek „i Syna” opuszcza się w większości Kościołów bizantyjskich i nie jest tam obowiązujący.
I w Ducha Świętego Pana i Ożywiciela, Który od Ojca pochodzi, Który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę; Który mówił przez Proroków. Wierzę w jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół. Wyznaję jeden chrzest na odpuszczenie grzechów. I oczekuję wskrzeszenia umarłych, i życia wiecznego w przyszłym świecie, amen.
VI. Anafora
DIALOG WSTĘPNY
D. Stańmy godnie, stańmy z bojaźnią! Bądźmy uważni, aby zanieść w pokoju świętą Modlitwę Eucharystyczną.
Diakon powraca do Sanktuarium.
Ch. Miłosierny dar pokoju, ofiarę chwały.
Kapłan odwraca się do ludzi i błogosławi.
K. Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa i miłość Boga i Ojca i udział w darach Ducha Świętego niech będą z wami wszystkimi.
Ch. I z duchem twoim.
Kapłan zwrócony na Wschód podnosi w górę ręce
K. W górę serca.
Ch. Wznosimy je do Pana.
K. Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu.
Ch. Godne to i sprawiedliwe [kłaniać się Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, Trójcy współistotnej i niepodzielnej].
PREFACJA
Kapłan modli się po cichu.
K. TY, KTÓRY JESTEŚ, Władco, Panie Boże, Ojcze Wszechmogący godny hołdu! Prawdziwie godne to i sprawiedliwe i należne ogromnej Twej wspaniałości i doskonałości chwalić Ciebie, opiewać Ciebie, błogosławić Ciebie, Tobie oddawać hołd, Tobie dzięki składać, wysławiać Ciebie, jedynego rzeczywiście istniejącego Boga; składać Tobie to nasze umysłowe uwielbienie sercem wyniszczonym skruchą i w duchu pokory, bo to Ty jesteś Tym, który darował nam łaskę poznania Twej prawdy. Ale czy ktoś jest zdolny opowiedzieć o dziełach Twojej potęgi i uczynić głośnymi wszystkie Twoje chwalebne czyny albo w każdym czasie rozgłaszać wszystkie Twoje cuda?
Władco wszechświata, Panie nieba i ziemi i wszelkiego stworzenia widzialnego i niewidzialnego, Który zasiadasz na tronie chwały i spoglądasz na przepaści, odwieczny, niewidzialny, nieosiągalny, nieogarniony, niezmienny, Ojcze Pana naszego Jezusa Chrystusa, wielkiego Boga i Zbawiciela, Nadziei naszej.
On jest ikoną Twojej dobroci, odciskiem o podobnym kształcie ukazującym Sobą Ciebie jako Ojca; Słowem Życia, Prawdziwym Bogiem, przedwieczną Mądrością, Życiem, Uświęceniem, Mocą, prawdziwym Światłem.
Przez Niego objawił się Duch Święty, Duch Prawdy, Który nas uczynił dziećmi adoptowanymi, Rękojmia przyszłego dziedzictwa, Zaczątek dóbr wiecznych, Moc życiodajna, Źródło uświęcenia.
Wszelki stworzenie mające dar słowa i rozumu czerpiąc z Niego siłę, oddaje Ci hołd i zasyła Ci nieustanne uwielbienie, ponieważ cały wszechświat jest na Twych usługach.
Ciebie wychwalają Aniołowie, Archaniołowie, Trony, Panowania, Zwierzchności, Władze, Potęgi i wieloocy Cherubini. Wokół Ciebie stoją Serafini; każdy z nich ma po sześć skrzydeł: dwoma zakrywają swoje twarze, dwoma nogi, a na dwóch się unosząc, niestrudzonymi ustami jeden do drugiego w niemilknących uwielbieniach...
Kapłan lub Diakon Gwiazdą czyni znak krzyża nad Diskosem, całuje ją i odkłada na bok.
...zwycięską pieśń śpiewają, wołają, wykrzykują i mówią:
HYMN ANIELSKI
Ch. Święty, Święty, Święty Pan Bóg Zastępów; pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. Hosanna na wysokościach. Błogosławiony, który [wciąż] przychodzi w imię Pańskie. Hosanna na wysokościach.
WSPOMNIENIE OSTATNIEJ WIECZERZY
K. Z tymi błogosławionymi Mocami i my grzeszni, Panie miłujący człowieka, wołamy i mówimy: Naprawdę Ty jesteś święty i najświętszy, a Twój majestat i splendor niema granic. Wszystkie Twoje czyny naznaczone są świętością, bo według sprawiedliwości słusznym wyrokiem wszystko sprowadziłeś na nas.
Wziąłeś więc proch ziemi i stworzyłeś człowieka, zaszczyciłeś go, Boże, podobieństwem do Siebie, umieściłeś w rozkosznym raju, za przestrzeganie przykazań obiecałeś nieśmiertelność życia i korzystanie z dóbr wiecznych.
Lecz on Ciebie, prawdziwego Boga i swego Stwórcy, nie posłuchał. Dał się zwieść podstępowi węża i przez swoje grzechy sprowadził na siebie śmierć. Słusznym Swoim wyrokiem Ty, Boże, wygnałeś go z raju na ten świat i sprawiłeś, że wrócił do ziemi, z której został wzięty. Ale przygotowałeś mu wybawienie przez odrodzenie właśnie w Twym Namaszczonym. Bo nie odwróciłeś się na zawsze, dobry Boże, od Swego stworzenia, któreś uczynił i nie zapomniałeś dzieła Swoich rąk, lecz opiekowałeś się nim na różne sposoby dzięki serdecznej Swej litości.
Posłałeś proroków, dokonałeś wielkich dzieł przez Swoich świętych, którzy w każdym pokoleniu spodobali się Tobie. Mówiłeś do nas przez usta sług Swoich proroków, zapowiadając zbawienie, które ma przyjść. Dałeś na pomoc Prawo i postawiłeś przy nas Aniołów Stróżów.
Gdy wypełnił się określony czas, przemówiłeś do nas przez Samego Swego Syna, przez którego stworzyłeś wszechświat. On, który jest odblaskiem Twojej chwały i odbiciem Twej osoby, podtrzymując wszystko Swym potężnym słowem, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Tobą, Bogiem i Ojcem. Ale, będąc przedwiecznym Bogiem, zjawił się na ziemi i przebywał z ludźmi, przyjął ciało z Dziewicy Maryi, wyrzekł się wszystkiego, co miał i przyjął położenie sługi, stał się podobny do naszego nędznego ciała ziemskiego, aby nas upodobnić do obrazu Swego [ciała] w chwale [zmartwychwstania].
A ponieważ przez człowieka przyszedł na świat grzech, a przez grzech śmierć, Twój Jednorodzony Syn, będący u Ciebie, Boga i Ojca, narodziwszy się z niewiasty, świętej Bogurodzicy i zawsze Dziewicy Maryi, i poddawszy się Prawu, zechciał w Swoim ciele wydać na grzech wyrok skazujący, aby umierający z przyczyny Adama, ożyli właśnie z przyczyny Twojego Namaszczonego.
I zamieszkawszy na tym świecie, dał zbawcze przykazania, odwrócił nas od błędnego kultu bóstw budzących odrazę[2], doprowadził nas do poznania Ciebie, prawdziwego Boga i Ojca, nabył nas dla Siebie, lud wybrany, kapłanów – królów, naród święty. A po obmyciu nas wodą i uświęceniu przez Ducha Świętego, oddał się na okup śmierci, która nas, sprzedanych grzechowi, trzymała jak niewolników.
I zszedłszy przez krzyż do krainy zmarłych, aby osobiście wszystko wypełnić, rozerwał rodzące w bólach łono śmierci. I zmartwychwstawszy na trzeci dzień, stał się dla każdego człowieka przewodnikiem ze śmierci do życia, bo było niemożliwe, żeby Twórca życia znajdował się pod władzą śmierci. Był pierwszym [zmartwychwstałym] z szeregu tych, którzy zasnęli. Pierworodnym z umarłych, aby Sam był wszystkim, mając pierwszą pozycję we wszystkim. Wszedł do nieba, zasiadł po prawej stronie [tronu] Twego majestatu na wysokościach. On właśnie przyjdzie oddać każdemu według jego uczynków.
Zostawił nam jednak po Swych zbawczych cierpieniach tę pamiątkę, którą tu przygotowaliśmy [jako ofiarę] według Jego poleceń:
Mając bowiem pójść na dobrowolną, pamiętną i życiodajną Swoją śmierć, w tę noc, w którą był wydany za życie świata, wziął chleb w Swoje święte i przeczyste ręce, okazał [go] Tobie, Bogu i Ojcu, dzięki złożył, pobłogosławił, uświęcił, połamał,
i podał Swoim świętym uczniom i apostołom, mówiąc:
SŁOWA USTANOWIENIA
Kapłan wskazuje ręką na Diskos.
K. BIERZCIE I JEDZCIE, TO JEST CIAŁO MOJE, KTÓRE ZA WAS JEST ŁAMANE NA ODPUSZCZENIE GRZECHÓW.
Ch. Amen.
Kapłan wskazuje ręką na Kielich.
K. Podobnie wziął i kielich owocu winnej latorośli, zmieszał z wodą, dzięki uczynił, pobłogosławił, uświęcił,
DAŁ ŚWIĘTYM SWOIM UCZNIOM I APOSTOŁOM, MÓWIĄC: PIJCIE Z NIEGO WSZYSCY, TO JEST KREW MOJA NOWEGO PRZYMIERZA, KTÓRA ZA WAS I ZA WIELU JEST PRZELEWANA NA ODPUSZCZENIE GRZECHÓW.
Ch. Amen.
ANAMNEZA
K. To czyńcie na moja pamiątkę. Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb i pijecie ten kielich, głosicie moją śmierć i świadczycie o moim zmartwychwstaniu. A więc my, Panie, wspominając Jego zbawcze cierpienia, życiodajny Krzyż, trzydniowe spoczywanie w grobie, zmartwychwstanie, wniebowstąpienie, zasiadanie po Twojej, Boga i Ojca, prawicy oraz chwalebne, napełniające bojaźnią Jego powtórne przyjście,
Kapłan lub Diakon przekłada ręce w formie krzyża, podnosi Diskos i Kielich, czyniąc znak krzyża.
K. to, co Twoje, z Twoich darów, Tobie ofiarujemy ze wszystkim i za wszystko.
Ch. Tobie śpiewamy, Ciebie błogosławimy, Tobie, Panie, dzięki składamy, Ciebie błagamy, Boże nasz.
EPIKLEZA
K. Dlatego też i my, Panie najświętszy, Twoi grzeszni i niegodni słudzy, którym łaskawie pozwoliłeś służyć przy Twym świętym ołtarzu, nie dzięki naszym sprawiedliwym uczynkom, bo nic dobrego na ziemi nie uczyniliśmy, ale ze względu na Twoje miłosierdzie i zmiłowanie Twoje, które obficie na nas wylałeś, z ufnością zbliżamy się do Twego świętego ołtarza i, przynosząc znaki i rzeczywistość najświętszego Ciała i Krwi Twego Namaszczonego, prosimy Cię i błagamy, Święty nad świętymi, aby dzięki Twojej życzliwości i dobroci zstąpił Duch Twój Święty na nas i na te Dary i pobłogosławił je, konsekrował i proklamował (obwieścił),
[Panie, który o trzeciej godzinie zesłałeś na apostołów Najświętszego Twego Ducha, nie odbieraj nam Go, o Dobry, lecz odnów nas modlących się do Ciebie (pokłon).
D. Serce czyste stwórz we mnie, Boże, i ducha prawego odnów w mym sercu (pokłon).
K. Panie, który o trzeciej godzinie...
D. Nie odrzucaj mnie od Swego oblicza i Ducha Swojego Świętego nie odbieraj mi.
K. Panie, który o trzeciej godzinie...
Diakon pochyla głowę i pokazuje Orarionem na św. Chleb.
D. Pobłogosław, ojcze, święty Chleb].
K. Ten Chleb + najczcigodniejszym własnym Ciałem Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa.
Diakon pokazuje na Kielich.
D. Amen. Pobłogosław, ojcze, święty Kielich.
K. A ten Kielich + najczcigodniejszą własną Krwią Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa.
D. Amen. Pobłogosław, ojcze, Chleb i Kielich.
K. Wylaną + za życie świata.
D. Amen, amen, amen.
Wszyscy czynią pokłon do ziemi. Diakon pochyla głowę przed Kapłanem.
[D. Wspomnij, ojcze święty, mnie grzesznego.
K. Niech Pan wspomni ciebie w Królestwie Swoim w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
D. Amen].
K. Nas zaś, spożywających wspólnie ten sam chleb i pijących z tego samego kielicha, zjednocz nawzajem we wspólnotę jednego Ducha Świętego. Spraw, by spożywanie najświętszego Ciała i Krwi Twojego Namaszczonego na nikogo z nas nie ściągnęło sądu lub potępienia, ale żebyśmy otrzymali przebaczenie [naszych grzechów] i spotkali się z życzliwością razem ze wszystkimi świętymi, którzy przez wieki spodobali się Tobie: praojcami, ojcami, patriarchami, apostołami, kaznodziejami, ewangelistami, męczennikami, wyznawcami, nauczycielami i z każdym sprawiedliwym dojrzałem w wierze.
MODLITWY WSTAWIENNICZE
Kapłan okadza Dary.
K. A nade wszystko za przenajświętszą, przeczystą, przebłogosławioną Panią naszą, Bogurodzicę i zawsze Dziewicę Maryję.
HYMN DO BOGURODZICY
Na święta Pańskie i Maryjne oraz przez ich oktawę zamiast tego śpiewa się Irmos własny.
Ch. Ty jesteś, Pełna łaski, radością całego stworzenia. Chórów anielskich i rodzaju ludzkiego. Świątynio Ducha Świętego i Raju duchowy, chlubo dziewic, z której Bóg przyjął ciało i stał się dziecięciem, będąc naszym przedwiecznym Bogiem. Twoje łono uczynił dla Siebie tronem i wnętrze twoje rozszerzył poza granice niebios.
Ch. Ty jesteś, Pełna łaski, radością całego stworzenia, chwała tobie.
CIĄG DALSZY MODLITW WSTAWIENNICZYCH
K. Ze św. Janem, prorokiem, poprzednikiem i Chrzcicielem; świętymi, chwalebnymi i czcigodnymi apostołami; świętym N., którego wspomnienie dziś obchodzimy i ze wszystkimi Twoimi świętymi; dzięki ich błaganiom otocz nas, Boże, Swą opieką.
Pamiętaj także, Panie, o wszystkich, którzy w nadziei zmartwychwstania odeszli od nas do życia wiecznego.
Kapłan wymienia imiona zmarłych.
K. I daj im odpoczynek tam, gdzie roztacza opiekę światłość Twojego Oblicza.
Jeszcze prosimy Cię: pamiętaj, Panie, o świętym Twoim powszechnym i apostolskim Kościele na całym świecie, który dla Siebie nabyłeś Najdroższą Krwią Swego Pomazańca, i ta świątynia niech przetrwa do końca świata.
Pamiętaj, Panie, o tych, którzy złożyli Ci te Dary, za kogo, przez czyje pośrednictwo, i z powodu jakich spraw, je złożyli.
Pamiętaj, Panie, o tych, którzy składają ofiary i dobrze czynią dla Twych świętych Kościołów i pamiętają o biednych. Obdarz ich w zamian Swoimi bogatymi darami nadniebiańskimi: za ziemskie – daj im nadniebiańskie, za doczesne – daj wieczne, za przemijające – daj wiecznie trwałe.
Pamiętaj, Panie, o przebywających na pustyniach, w górach, po jaskiniach i rozpadlinach ziemi. Pamiętaj, Panie, o tych, którzy prowadzą życie w dziewictwie, nieustannym czuwaniu, ascezie i uczciwości.
Pamiętaj, Panie, o Ojczyźnie naszej, władzach państwowych, które nas reprezentują i bronią, i o całym wojsku. Obdarz ich długotrwałym pokojem. Podsuwaj im do serc pokojowe i dobre myśli o Kościele Twoim świętym i o całym narodzie, abyśmy i my w pokoju, jakim oni się cieszą, wiedli życie spokojne i niezamącone w pełni pobożności i uczciwości. Dobrych zachowaj w dobroci, złych uczyń dobrymi Swoją dobrocią.
Pamiętaj, Panie, o ludziach tu obecnych i o tych, którzy dla słusznych przyczyn są nieobecni. Zmiłuj się nad nimi i nad nami zgodnie z ogromem Twego miłosierdzia. Spichlerze ich niech będą pełne obfitych płodów. Ich ogniska rodzinne zachowaj w pokoju i zgodzie; wychowuj dzieci; prowadź młodzież; podtrzymuj starszych; dodawaj otuchy małodusznym; zgromadź rozproszonych; zawróć sprowadzonych na manowce i pojednaj ich ze Świętym, Powszechnym i Apostolskim Kościołem.
Uzdrów dręczonych przez złe duchy. Towarzysz żeglującym, bądź w drodze z podróżującymi, stań w obronie wdów, osłaniaj sieroty, uwolnij więźniów, ulecz chorych.
Pamiętaj, Boże, o [postawionych] przed trybunałem [sądowym], o skazanych do kopalń, na wygnanie, do gorzkiej niewoli, o dotkniętych jakimkolwiek utrapieniem, nieszczęśliwym losem, znajdujących się w trudnej sytuacji i o wszystkich, którzy oczekują od Ciebie wielkiego miłosierdzia; o tych, którzy nas kochają i nienawidzą; a także o tych, którzy nas niegodnych prosili o modlitwę za siebie.
Pamiętaj, Panie Boże nasz, o wszystkich Twych ludziach i wylej na wszystkich Twe obfite zmiłowanie, dając każdemu, o co prosi dla swego wyzwolenia. Sam wreszcie pamiętaj, Boże, o których nie wspomnieliśmy z braku wiedzy, przez zapomnienie lub z powodu ich dużej ilości, bo znasz każdego wiek i imię, znasz każdego jeszcze w łonie matki.
Bo Ty jesteś Pomocą dla opuszczonych, Nadzieją dla zrozpaczonych, Ratunkiem dla rozbitków, Przystanią dla żeglarzy, lekarzem dla chorych: Sam bądź wszystkim dla wszystkich, bo znasz każdego i [przedmiot] jego prośby, jego rodzinę i jego potrzeby.
Uwolnij, Panie, to miasto (tę wieś albo ten klasztor) i każde miasto i kraj od głodu, zarazy, trzęsienia ziemi, powodzi, pożaru, nagłej śmierci, napadu wrogów z zewnątrz i wojny domowej.
(głośno) Przede wszystkim wspomnij, Panie, Jego Świątobliwość ojca naszego i Arcykapłana Powszechnego N., Papieża Rzymskiego, Świątobliwych Patriarchów prawowiernych, i wielce błogosławionego Metropolitę (lub Arcybiskupa, lub Biskupa) naszego N. Daj, aby oni we wszystkich Twoich Kościołach żyli w pokoju, bezpieczeństwie, poważaniu, zdrowiu i przez długie lata wiernie głosili orędzie Twojej prawdy.
Ch. I wszystkich i wszystko.
K. (po cichu) Pamiętaj, Panie, o wszystkich prawowiernych biskupach, którzy wiernie głoszą orędzie Twojej prawdy.
Pamiętaj również, Panie, w Swoim wielkim miłosierdziu o mnie niegodnym. Przebacz mi wszelkie uchybienia dobrowolne i niedobrowolne. I z powodu moich grzechów niech nie doznaje przeszkody działanie łaski Twego Ducha Świętego pochodzącej ze złożonych tu Darów.
Pamiętaj, Panie, o wszystkich kapłanach, diakonach Chrystusowych i całym stanie duchownym. Niech nikt z otaczających tu Twój ołtarz nie dozna z Twej strony zawodu. Otocz nas, Panie, Swą dobrotliwą opieką. Ukaż się nam w całym bogactwie Swych zmiłowań. Daj nam dobrą i korzystną pogodę. Zsyłaj na ziemię spokojne deszcze potrzebne do wydania plonów. Uwieńcz rok Swymi dobrami.
Połóż kres podziałom w Kościele. Wygaś pychę przeciwników wiary. Mocą Twojego Ducha Świętego niezwłocznie zdław powstające herezje.
A nas wszystkich przyjmij do Swego Królestwa, czyniąc nas dziećmi światłości i dziećmi dnia. Daj nam Swój pokój i Swoją miłość, Panie Boże nasz, bo nam już wszystko dałeś.
(głośno) I pozwól nam, abyśmy jednym głosem i jednym sercem wychwalali i wysławiali najwspanialsze i najwznioślejsze imię Twoje: Ojca i Syna i Świętego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
ZAKOŃCZENIE ANAFORY
Kapłan kończy Anaforę, błogosławiąc ludzi.
K. A miłosierdzie wielkiego Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa niech będzie + z wami wszystkimi.
Ch. I z duchem twoim.
VII. Przygotowanie do komunii
EKTENIA BŁAGALNA
Diakon, otrzymawszy błogosławieństwo Kapłana, wychodzi przed Wrota.
D. Wszystkich świętych wspomniawszy, nieustannie w pokoju do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Za te najdroższe złożone i konsekrowane Dary, do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Aby miłujący człowieka Bóg przyjął je na Swój święty ponadniebiański i myślowy ołtarz, na wdzięczną wonność duchową, i zesłał nam nawzajem Swą łaskę i dar Ducha Świętego, do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. O uwolnienie nas od wszelkiego ucisku, gniewu Bożego, niebezpieczeństw i nieszczęśliwego losu, do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Weź nas w opiekę, zbaw, zmiłuj się i ochraniaj nas, Boże, Swoją łaską.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. O cały ten dzień, aby był doskonały, święty, spokojny i bez grzechu, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O anioła pokoju, wiernego przewodnika, stróża dusz i ciał naszych, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O przebaczenie i odpuszczenie grzechów i przewinień naszych, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O wszystko, co jest dobre i pożyteczne dla dusz naszych i o pokój dla świata, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O dopełnienie pozostałych dni naszego życia w pokoju i w duchu stałego nawrócenia, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O śmierć naszą chrześcijańską, bezbolesną, pełną powagi, spokojną oraz o przychylny wyrok na strasznym sądzie Chrystusowym, Pana prośmy.
Ch. Daj nam, o Panie.
D. O jedność wiary i udział w darach Ducha Świętego prosząc, polecajmy siebie samych, naszych bliźnich i całe nasze życie Jezusowi Chrystusowi, naszemu Bogu.
Ch. Tobie, o Panie.
K. (po cichu) Boże nasz, Boże zbawienia, Ty Sam naucz nas należycie dziękować Ci za dobrodziejstwa, które nam okazałeś i teraz okazujesz. Ty, Boże nasz, który przyjąłeś te dary, Sam oczyść nas ze wszystkiego, co brudzi ciało i duszę i naucz nas doprowadzić do końca nasze uświęcenie w bojaźni Bożej, abyśmy, uczestnicząc w świętych Twoich tajemnicach ze świadomością czystego naszego sumienia, zjednoczyli się z najświętszym Ciałem i Krwią Twego Pomazańca i, przyjmując je jak należy, mieli żywego Chrystusa w swoich sercach i stali się świątynią Ducha Świętego.
I nikogo z nas, o Boże, nie uczyń winnym przestępstwa wobec tych napełniających bojaźnią i nadniebiańskich tajemnic, ani osłabionym duchowo lub cieleśnie z powodu niegodnego ich przyjmowania. Ale daj, byśmy do ostatniego tchnienia należycie brali udział w Twoich świętych tajemnicach jako zaopatrzenie na drogę do życia wiecznego, na przychylny wyrok w chwili strasznego sądu Twego Namaszczonego, abyśmy i my razem ze wszystkimi świętymi, którzy przez wieki spodobali się Tobie, mieli udział w Twoich wiecznych dobrach, które przygotowałeś, Panie, dla kochających Cię.
MODLITWA PAŃSKA
K. (głośno) I pozwól nam łaskawie z ufnością i bez obawy potępienia nazywać Ojcem Ciebie, niebieskiego Boga, i mówić:
Ch. Ojcze nasz, Któryś jest w niebie: święć się imię Twoje, przyjdź Królestwo Twoje, bądź wola Twoja jako w niebie tak i na ziemi. Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. I odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. I nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego.
K. Albowiem Twoje jest Królestwo, potęga i chwała Ojca i Syna i Świętego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
POZOSTAŁE MODLITWY
K. Pokój + wszystkim.
Ch. I z duchem twoim.
D. Pochylcie głowy wasze przed Panem.
Ch. Przed Tobą, Panie.
K. (po cichu) Władco i Panie, Ojcze zmiłowań, Boże wszelkiej pociechy, tych, którzy pochylili przed Tobą swe głowy, pobłogosław, uświęć, strzeż, wzmocnij, obdarz siłą, oderwij od wszelkiego złego czynu, skłoń do wykonywania czynów dobrych i spraw łaskawie, by bez obawy potępienia przyjmowali te najświętsze i życiodajne tajemnice na odpuszczenie grzechów i na zjednoczenie z Duchem świętym.
(głośno) Z łaski, miłosierdzia i miłości ku człowiekowi Jednorodzonego Syna Twego, z Którym błogosławiony jesteś wraz z Najświętszym, dobrym i życiodajnym Twoim Duchem, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
K. (po cichu) Zwróć na nas pilną uwagę, Panie Jezu Chryste, Boże nasz, ze Swej świętej siedziby i tronu chwały Twojego Królestwa, i przybądź, aby nas uświęcić. Ty, Który przebywasz w niebie ze Swym Ojcem, i Który tu jesteś z nami w niewidzialny sposób, zechciej łaskawie Swą przemożną ręką podać nam Twe Najczystsze Ciało i Twoją Najdroższą Krew, a przez nas wszystkim ludziom.
Podczas tej modlitwy Diakon opasuje się Orarionem w kształcie krzyża. Koncelebransi robią trzy pokłony.
KD. Boże, oczyść mnie grzesznego i zmiłuj się nade mną (3x).
VIII. Komunia święta
OBRZĘDY WSTĘPNE
D. Bądźmy uważni!
Kapłan podnosi Baranka. Diakon wchodzi do Sanktuarium przez południowe Drzwi i staje po prawej stronie kapłana. Zaciąga się zasłonę w Świętych Wrotach.
K. Święte dla świętych.
Ch. Jeden jest Święty, jeden jest Pan, Jezus Chrystus, na chwałę Boga Ojca, amen.
Chór śpiewa werset na Komunię.
D. Połam święty Chleb, ojcze.
Kapłan łamie Baranka na cztery części i kładzie je na Dyskosie w kształcie krzyża.
K. Łamany jest i rozdzielany Baranek Boży; łamany, lecz nie rozdzielany, zawsze spożywany i nigdy nie spożyty, a spożywających uświęcający.
Diakon ukazuje Orarionem Kielich.
D. Wypełnij, ojcze, święty Kielich
Kapłan cząsteczką z literami IC czyni znak krzyża nad Kielichem i opuszcza ją do Kielicha.
K. Pełnia wiary + w Duchu Świętym.
D. Amen.
Diakon bierze do ręki naczynie z wrzątkiem, prosi kapłana o błogosławieństwo i wlewa odpowiednią ilość do Kielicha, czyniąc znak krzyża, oddaje wrzątek i staje w małym oddaleniu.
D. Błogosław, ojcze, wrzątek.
K. Błogosławiona + wielka żarliwość Twoich świętych w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
D. Żarliwa wiara + pełna Ducha Świętego, amen.
KOMUNIA KONCELEBRANSÓW
Kapłan woła Diakona, który podchodzi, kłania się pobożnie, prosząc o wybaczenie i od Kapłana przyjmuje na prawą rękę Święty Chleb, całując rękę Kapłana, odchodzi na tył Ołtarza. Potem Kapłan bierze cząsteczkę Chleba, wymawiając podobną formułę.
K. Diakonie, zbliż się.
D. Podaj mi, ojcze, czcigodne i Święte Ciało Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa.
K. Diakonowi N. podaje się czcigodne, święte i przeczyste Ciało Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów jego i na życie wieczne.
K. Mnie, kapłanowi N., zostaje podane czcigodne i najświętsze Ciało Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów moich i na życie wieczne, amen.
Kapłan i Diakon pochyleni odmawiają modlitwy przed Komunią świętą.
KD. Wierzę, Panie, i wyznaję, że naprawdę „Ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego”, Który przyszedł na świat zbawić grzeszników, z których pierwszy jestem ja.
Wierzę jeszcze, że to właśnie jest przeczyste Twoje Ciało i to właśnie jest najdroższa Twoja Krew.
Błagam, zatem Ciebie: zmiłuj się nade mną i odpuść mi grzechy dobrowolne i niedobrowolne, które popełniłem słowem lub uczynkiem, z wiedzą i bez wiedzy; spraw łaskawie, żebym bez obawy potępienia przyjął przenajświętsze Twoje Tajemnice, na odpuszczenie grzechów i życie wieczne, amen.
Przyjmij mnie dzisiaj, Panie, za uczestnika Twojej mistycznej Wieczerzy, bo nie wyjawię Tajemnicy Twoim wrogom, ani też nie dam Tobie pocałunku jak Judasz, ale jak łotr wyznaję Cię i wołam: wspomnij na mnie, Panie, w Królestwie Swoim.
Niech przyjęcie Twoich świętych Tajemnic nie będzie dla mnie przyczyną sądu lub potępienia, ale uzdrowieniem duszy i ciała.
I spożywają Chleb leżący na dłoni. Potem kapłan czyni jeden pokłon, bierze obu rękoma Kielich wraz z puryfikaterzem i trzykrotnie pije Najświętszą Krew, całuje Kielich i ociera sobie usta trzymanym w ręku płótnem.
K. Ja, sługa Boży, kapłan N. przyjmuję najdroższą i świętą Krew Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów moich i na życie wieczne, amen.
Co dotknęło ust moich i nieprawości moje zgładzi i zupełnie oczyści mnie z grzechów.
Kapłan przywołuje Diakona.
K. Diakonie, zbliż się.
Diakon podchodzi do Kapłana.
D. Oto przychodzę do nieśmiertelnego Króla i Boga naszego. Podaj mi, Ojcze, najdroższą i świętą Krew Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa.
Diakon pije trzykrotnie z kielicha trzymanego przez Kapłana i całuje kielich.
K. Przyjmuje sługa Boży, diakon N. najdroższą i świętą Krew Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa na odpuszczenie swoich grzechów i na życie wieczne.
Co dotknęło ust twoich i nieprawości twoje zgładzi i zupełnie oczyści Cię z grzechów.
KOMUNIA WIERNYCH
Jeżeli są ludzie do Komunii św., Kapłan rozdrabnia pozostałe dwie części, HI i KA, Baranka, a Diakon wkłada je do Kielicha i pokrywa go małym Welonem. Na Diskos kładzie gwiazdę i pozostałe Welony. Otwiera Wrota. Robi jeden pokłon, przyjmuje pobożnie od Kapłana Kielich i we Wrotach ukazuje go ludziom, lekko unosząc do góry.
D. Z bojaźnią Bożą, wiarą i miłością przystąpcie.
Ch. Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. Oto Pan i Bóg nam się ukazał.
Wierni odmawiają modlitwy przed Komunią św. Kapłan zwrócony do nich trzyma w ręku uniesiony nieco Kielich. Ludzie, podchodząc jeden za drugim ze skrzyżowanymi na piersiach rękami, podają swoje imię, a przyjąwszy Dary, całują stopkę Kielicha.
K. Sługa Boży N. przyjmuje najdroższe i święte Ciało i Krew Pana i Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa na odpuszczenie swoich grzechów i na życie wieczne, amen.
Po skończeniu rozdzielania Kapłan stawia Kielich na Ołtarzu, a diakon gąbką wsypuje z dyskosu do Kielicha pozostałe tam cząsteczki.
D. Skoro poznaliśmy Zmartwychwstanie Chrystusa, pokłońmy się Świętemu Panu Jezusowi, jedynie bezgrzesznemu. Krzyżowi Twemu kłaniamy się, Chryste, i święte zmartwychwstanie Twoje opiewamy i sławimy. Ty bowiem jesteś naszym Bogiem, oprócz Ciebie nie znamy innego, wielbimy Twoje imię. Przyjdźcie wszyscy wierni, pokłońmy się świętemu zmartwychwstaniu Chrystusa, oto bowiem przyszła przez krzyż radość dla całego świata. Chwaląc zawsze Pana, opiewamy Jego zmartwychwstanie, bo, dając się ukrzyżować, śmiercią zwyciężył śmierć.
Rozjaśnij się, rozjaśnij się nowa Jerozolimo! Bo chwała Pańska w tobie powstała. Tańcz i wyskakuj, Syjonie, a Ty, o święta Bogurodzico, raduj się ze zmartwychwstania Twego Syna.
O Pascho wielka, o najświętsza, Chryste, Mądrości Boża, i Słowo Boga i Mocy! Daj nam, abyśmy głębiej uczestniczyli w nie zachodzącym dniu Twego Królestwa.
Panie, za przyczyną modlitw Swoich świętych zmyj w Swej Najdroższej Krwi grzechy tych, których tu wspominamy.
Kapłan błogosławi ludzi ręką.
K. Zbaw, Boże, + lud Swój i błogosław Swoje dziedzictwo.
Ch. Widzieliśmy światłość prawdziwą, przyjęliśmy Ducha niebieskiego, znaleźliśmy wiarę prawdziwą, przeto kłaniamy się Trójcy niepodzielnej, ona bowiem nas zbawiła.
K. (po cichu) Wstąpiłeś na niebiosa, Boże, i po całej ziemi chwała Twoja (3x).
WYNIESIENIE ŚWIĘTYCH DARÓW
Kapłan tymczasem okadza Dary trzykrotnie, robi pokłon, bierze w obie ręce kielich, udziela błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem i odnosi kielich na Żertwiennik.
K. (po cichu) Błogosławiony Bóg nasz
(głośno) w każdym czasie, teraz i zawsze + i na wieki wieków.
Ch. Amen. Niech się napełnią nasze usta chwałą Twoją, Panie, opiewaniem Twego majestatu, ponieważ pozwoliłeś nam łaskawie przyjąć święte Twoje, nieśmiertelne i życiodajne Tajemnice. Zachowaj nas w swoim uświęceniu, rozważających cały dzień łaskę Twego usprawiedliwienia. Alleluja, alleluja, alleluja.
DZIĘKCZYNIENIE
Diakon wróciwszy przed Wrota, śpiewa litanię dziękczynną.
D. Wstańmy! Przyjąwszy Boże, święte, przeczyste, nieśmiertelne, niebiańskie, życiodajne, napełniające drżeniem Tajemnice Chrystusa, godnie dziękujmy Panu.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Weź nas w opiekę, zbaw, zmiłuj się i ochraniaj nas, Boże, Swoją łaską.
Ch. Panie, zmiłuj się.
D. Poprosiwszy, aby dał nam przeżyć ten dzień jak najlepiej, w świętości, pokoju i bez grzechu, sami siebie, naszych bliźnich i całe nasze życie Chrystusowi Bogu oddajmy.
Ch. Tobie, o Panie.
Kapłan przed ołtarzem zwijając Antymins, odmawia modlitwę dziękczynienia.
K. (cicho) Dziękujemy Ci, Panie Boże nasz, za otrzymanie do spożycia Twoich świętych, najczystszych, nieśmiertelnych i nadniebiańskich Tajemnic, które dałeś nam na ubogacenie łaską, na uświęcenie i uzdrowienie naszych dusz i ciał. Ty Sam, Władco wszystkiego, dobroczyńco naszych dusz, spraw, żeby uczestnictwo w Najświętszym Ciele i Krwi Twego Pomazańca było dla nas przyczyną niezawodnej wiary, nieobłudnej miłości, pomnożenia mądrości, uzdrowienia duszy i ciała, zwycięstwa nad wrogami, zachowania Twoich przykazań, przychylnego wyroku na Strasznym Sądzie Twego Namaszczonego.
(głośno) Bo Ty jesteś naszym uświęceniem i Tobie chwałę oddajemy, Ojcu, i Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
IX. Zakończenie
K. Idźmy w pokoju.
Ch. W imię Pańskie.
D. Do Pana módlmy się.
Ch. Panie, zmiłuj się.
Kapłan schodzi na dół przed ambonę i modli się. W czasie odmawiania tej modlitwy Diakon stoi przed ikoną Chrystusa z pochyloną głową, trzymając Orarion.
K. Panie, Który błogosławisz tym, którzy Cię wychwalają i uświęcasz tych, którzy Ci zaufali, zbaw Swój lud i błogosław Swoje dziedzictwo. Strzeż całości Swojego Kościoła i uświęć tych, którzy umiłowali piękno Twego Domu. Swoją Boską mocą obdarz ich nawzajem chwałą i nie opuszczaj nas, którzy pokładamy w Tobie nadzieję. Obdarz pokojem Swój świat, Swoje Kościoły, kapłanów, Ojczyznę, władze państwowe i cały Swój lud. Albowiem każde dobro, jakie otrzymujemy i wszelki dar doskonały zstępują z góry od Boga, Stwórcy świateł niebieskich. I Tobie oddajemy chwałę, dziękczynienie i uwielbienie: Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Kapłan wraca przed Święte Wrota, odmawiając modlitwę na spożycie Darów.
K. (po cichu) Oto dopełniła się i dokonała, na ile było w naszej mocy, Chryste Boże nasz, tajemnica Twego planu zbawienia. Wspominaliśmy Twą śmierć, widzieliśmy obraz Twego zmartwychwstania, zostaliśmy napełnieni Twoim wiecznie trwałym życiem, skosztowaliśmy Twego niewyczerpalnego Pokarmu, który zechciej nam łaskawie dać i w życiu przyszłym z łaski Twojego przedwiecznego Ojca i Twojego Świętego, dobrego i życiodajnego Ducha, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Ch. Amen. Niech imię Pańskie będzie błogosławione teraz i na wieki (3x).
KOŃCOWE BŁOGOSŁAWIEŃSTWO
Kapłan ręką błogosławi ludzi.
K. Błogosławieństwo + Pana niech zstąpi na was z Jego łaski i miłości do człowieka w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków.
Ch. Amen.
ROZESŁANIE
K. Chwała Tobie, Chryste Boże, Nadziejo nasza, chwała Tobie.
Ch. Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.
Panie, zmiłuj się (3x).
Pobłogosław, ojcze.
Kapłan zwrócony do ludzi, trzymając w ręku krzyż, dokonuje rozesłania.
K. (w niedzielę: Zmartwychwstały) Chrystus, prawdziwy Bóg nasz, przez modlitwy przeczystej swej Matki...
w poniedziałek:
przez wstawiennictwo czcigodnych, niebieskich Mocy bezcielesnych, świętych, czcigodnych i chwalebnych apostołów
we wtorek:
czcigodnego i chwalebnego proroka i poprzednika Jana Chrzciciela, świętych, czcigodnych i chwalebnych apostołów
w środę i w piątek:
mocą chwalebnego i życiodajnego Krzyża, świętych, czcigodnych i chwalebnych apostołów
we czwartek:
świętych, czcigodnych i chwalebnych apostołów, świętego ojca naszego Mikołaja, arcybiskupa Myr w Lycji, cudotwórcy
w sobotę:
świętych, czcigodnych i chwalebnych apostołów: świętych chwalebnych i zwycięskich męczenników: wszystkich pełnych Boga ojców naszych
... świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego arcybiskupa Cezarei Kapadockiej: świętego N. patrona tej świątyni: świętego N., którego pamiątkę dziś obchodzimy: świętych i sprawiedliwych przodków Pańskich Joachima i Anny: i wszystkich świętych, niech się zmiłuje nad nami i zbawi nas, gdyż jest dobry i miłujący człowieka.
Ch. Amen.
Błogosławi krzyżem, schodzi do ludzi i podaje krzyż do ucałowania.
CHWAŁA BOGU ZA WSZYSTKO
Koniec Liturgii św. Bazylego Wielkiego
